Antik rüzgâr yakalayıcıların Anadolu’daki örnekleri: Şanlıurfa’nın badgelleri

Dünyanın farklı bölgelerinde geleneksel yaşam alanlarını aşırı sıcak iklim koşullarından korumak için bazı gelenekseltasarım stratejileri geliştirilmiştir. Mekânsal havalandırma ve soğutma bu stratejilerin başında yer almaktadır. Binlerceyıllık bilgi birikiminin ürünü olan rüzgâr yakalayıcılar, sıcak iklim koşullarına karşı mekânsal havalandırma ve soğutmasağlayan eşsiz bina bileşenleridir. Bu çalışmada amaç, rüzgâr yakalayıcılarını kullanma geleneğine sahip ülkeleribelirlemek, bu bileşenlerin yerel isimleri, biçim ve işlevleri hakkında bilgi vermektir. Ayrıca antik rüzgâr yakalayıcılarınAnadolu’daki örnekleri olan Şanlıurfa’nın badgellerinin biçimsel ve işlevsel bakımdan ayrıcalıklı yönlerini belgelemek,diğer coğrafyalardaki örneklerle olan benzerlik ve farklılıklarını göstermek temel amaçlar arasında yer almaktadır.

Traditional design strategies have been developed in different parts of the world to protect the traditional living spaces from extremely hot weather conditions. Spatial ventilation and cooling are among the most widely used strategies. Windcatchers (badgels), the products of thousands year old information, are incomparable building components that provide spatial ventilation and cooling. The purpose of the present study is to examine the countries that have the tradition of using wind-catchers and to give information about their local names, forms and functions. The main aims of the study are to document the formal and functional aspects of the badgels in Şanlıurfa, which exemplify the wind-catchers in Anatolia, and to show their similarities and differences with the examples in the other geographical areas in the world.