Farsça türemiş sözcüklerin Türkiye Türkçesindeki kullanılışları üzerine

Toplumlararasındakisiyasi,ticari,edebivebenzeriilişkilernedeniyledillerbirbirindenetkilenmiştir. Bununsonucundadiller arasında sözcük alışverişi meydana gelmiş, böylelikle hemen her dilin söz varlığında alıntı sözcükler az ya da çok yerini almıştır. Alıntı sözcükler diğer dillerin çoğunda olduğu gibi Türk dilinin söz varlığında datarihboyuncabelirlibiryeredinmiştir.GöktürkveUygur dönemlerinde daha sade olan Türk dili, Osmanlı Türkçesi döneminde Arapça ve Farsçadan pek çok sözcük almıştır. Türk dilinin sadeleşme çabalarıyla bu alıntı sözcüklerin oranı azalmaya başlamıştır. Türkiye Türkçesindeki alıntı sözcükler sıralamasında Arapça başta gelmekle beraber Farsça sözcüklerin de önemli bir payı vardır. Osmanlı Türkçesi döneminde kullanılan Farsça sözcüklerin önemli bir bölümü Türkiye Türkçesinde yitime uğramıştır. Ancak bu sözcüklerin bahçe, berbat, çeşme gibi bir bölümü sık; beyhude, bigünah, dergâh, hemdert gibi bir bölümü ise nadir olarak varlığını günümüzde de sürdürmektedir. Bu sözcüklerden berduş, bestekâr, güzergâh gibi bazıları Farsçada olduğu gibi,bazılarıisetamamenTürkdilininsesyapısınauydurularak Türkiye Türkçesinde kullanılmaktadır. Beter, çile, çengel gibi tamamen Türkçeleşmiş bazı sözcüklerin alıntı olduğu ancak kelimenin etimolojik olarakincelenmesiylefarkedilebilmektedir. FarsçadanTürkiye Türkçesine geçen sözcükler yapı olarak basit, birleşik ve türemiş sözcüklerdir.BuçalışmadaFarsçadanTürkiyeTürkçesinegeçen türemiş sözcüklerin kullanılışları üzerinde durulacaktır.

Political, trade, literary and similar relationships between societies also caused interaction between languages. As result of such relations, there were exchanges of words between languages, and hence, borrowed words occupied a place, more or less, in the vocabulary of almost every language. In a similar vein, borrowed words also gained a certain ground in the vocabulary of Turkish language throughout history as is the case with the majority of other languages. Being a plainer language in the Gokturk and Uighur periods, Turkish language borrowed many words from Arabic and Persian languages during the Ottoman Turkish period. With the efforts to simplify Turkish, the rate of these borrowed words started to diminish. While Arabic comes first in the ranking of borrowed words in Turkey Turkish, Persian-origin words also have a considerable share. A significant part of the Persian words used in the Ottoman Turkish period disappeared in Turkey Turkish. However, some of these words like bahçe, berbatand çeşmeare used frequently today while some others like beyhude, bigünah, dergâhand hemdertare rarely used now. Some words like berduş, bestekârand güzergâh are used in Turkey Turkish as they are used in Persian, whereas others completely adjusted to Turkish phonetics. It can only be seen in etymological analysis that some Turkish words such as beter, çile, and çengelare actually borrowed words. Words passing from Persian to Turkey Turkish are simple, compound and derived words in structure. This paper addresses the uses of derived words in Turkey Turkish that were borrowed from Persian.