Kırgız kültüründe kut kavramının özellikleri
| dc.authorid | 0000-0002-5123-1242 | en_US |
| dc.contributor.author | Turgunbayer, Caşteğin | |
| dc.date.accessioned | 2023-03-29T13:00:50Z | |
| dc.date.available | 2023-03-29T13:00:50Z | |
| dc.date.issued | 2019 | en_US |
| dc.department | Dicle Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatı Bölümü | en_US |
| dc.description.abstract | Türkçenin en eski dönemlerinden itibaren günümüze kadar bütün tarihî ve çağdaş Türk lehçelerinde varlığını sürdüren kut sözcüğünün, etimolojik sözlüklere dayanarak yapılan araştırmamıza göre dönem ve lehçeye bağlı olarak değişiklik gösteren pek çok anlamın olduğu ortaya çıkmıştır. Bu anlamları da dikkate alarak Kırgız kültürü bağlamında ele alınan kut kavramının soyut - somut, dış - iç dünya gibi pek çok anlamsal düzleme sahip olduğunu kanıtlarla tespit ettik. Soyut düzlemin tanrı, ikbal, talih gibi insanların dış dünya algısını ve ruh, can, gönül, hayat enerjisi gibi kendi iç dünya algısını ilgilendiren kavramlardan; somut boyutunun ise tılsım, putçuk gibi dokunabilen nesnelerden oluştuğu tespit edildi. Kırgızcadaki kut sözcüğünün, insanın Tanrı’dan geldiği düşündüğü ikbal, uğur, baht, irade, saadet gibi soyut düzleminin, Eski Türk inancının izlerini taşıyor olmasına rağmen somut düzleminin bir ifadesi olan tılsımın, nazardan koruma aracı olarak günümüzde artık kullanımdan kalktığını söylemek doğru olacaktır. Geçen yüzyılın altmışlı yıllara kadar Kırgızların arasında var olan ancak bugün sadece Sibirya halklarında örnekleri bulunan tılsımın mavi veya kırmız renkteki bezlerden yapılmış olması eski Türk inancındaki Yağız Yer ve Mavi Gökyüzü’nün simgelediği anlaşılmaktadır. Diğer Türk halklarında olduğu gibi Kırgızcada da olumlu anlamı ifade ettiğinden dolayı kut sözcüğünün hem kız hem erkek isimleri oluşturmak için kullanıldığı görülür. | en_US |
| dc.description.abstract | According to the research carried out on the basis of the etymological dictionaries, the word Kut, which has existed in all historical and modern Turkic dialects since the oldest periods of Turkish, has a lot of meaning that changes depending on the period and dialect. In the Kyrgyz culture, we found that the concept of kut ‘happiness’ consists of aspects of the abstract-concrete, external and internal world. The abstract plane consists of such concepts as “god” and “luck”, which are associated with the perception of people of the outside world and such as “soul”, “spirit”, “heart”, “life energy”, which are associated with the perception of their inner world. We found that a specific plane consists of tangible objects, such as “talisman”, “idol”. The word kut in the general Turkic language contains the traces of the ancient Türkic faith and carries in itself as an abstract plane expressing «luck», «will», «happiness», which people believe they receive from God, and the expression of a concrete plan, as a guardian, which in reality, is no longer used in everyday life as an instrument of protection against the evil eye because of the influence of Islamic beliefs. It became clear that the amulet, which until recently existed among the Kyrgyz but whose specimens are found today only among the Siberian people, and made of blue or red cloth, symbolizes the Yağız Yer and Kök Teñri existing in the old Turkic beliefs. As in other Turkic people, it can be seen that the word kut is used both in the names of boys and girls, because it expresses a positive meaning in the language. | en_US |
| dc.identifier.citation | Turgunbayer, C. (2019). Kırgız kültüründe kut kavramının özellikleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 47(47), 245-258. | en_US |
| dc.identifier.doi | 10.24155/tdk.2019.105 | en_US |
| dc.identifier.endpage | 258 | en_US |
| dc.identifier.issn | 1301-0077 | |
| dc.identifier.issn | 2651-5091 | |
| dc.identifier.issue | 47 | en_US |
| dc.identifier.startpage | 245 | en_US |
| dc.identifier.trdizinid | 470691 | en_US |
| dc.identifier.uri | https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/470691 | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11468/11563 | |
| dc.identifier.uri | https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/470691 | |
| dc.identifier.volume | 47 | en_US |
| dc.indekslendigikaynak | TR-Dizin | en_US |
| dc.institutionauthor | Turgunbayer, Caşteğin | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Türk Dil Kurumu | en_US |
| dc.relation.ispartof | Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Makale - Uluslararası Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.subject | Kırgız Türkçesi | en_US |
| dc.subject | Orhun Türkçesi | en_US |
| dc.subject | Eski Uygur Türkçesi | en_US |
| dc.subject | Kültür | en_US |
| dc.subject | Kut | en_US |
| dc.subject | Kıw | en_US |
| dc.subject | Kirghiz language | en_US |
| dc.subject | Orkhon Turkish | en_US |
| dc.subject | Old Uighur language | en_US |
| dc.subject | Culture | en_US |
| dc.subject | Turkic ‘kut’ | en_US |
| dc.title | Kırgız kültüründe kut kavramının özellikleri | en_US |
| dc.title.alternative | Features of the concept of “Kut” in Kirghiz culture | en_US |
| dc.type | Article | en_US |
