Diyarbakır Suriçi bölgesinin yeniden inşası ve hukuksal boyutu

Kadim bir kentimiz olan Diyarbakır, kuruluşundan günümüze dek birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bu medeniyetlerden birçok kültürel miras ve eseri günümüze dek taşımıştır. Söz konusu kültürel miras ve eserlerin ağırlıklı bir kısmı Suriçi bölgesinde yer almaktadır. Bu tarihi dokunun korunabilmesi için 1988 yılında bu bölge, “kentsel sit alanı” olarak ilan edilmiş ve 1990’lı yıllarda ilk koruma amaçlı imar planı yapılmıştır. Ancak bu plana rağmen Suriçi bölgesinin tarihi dokusu bozulmaya devam etmiştir. Bu nedenle 2008 yılından itibaren yeniden koruma amaçlı nazım imar planı ve koruma amaçlı uygulama imar planları hazırlanmış ve 2012 yılında yürürlüğe konulmuştur. Yine bu süreçte mezkûr bölgede bulunan riskli yapılar ve imar planlarına aykırı olan ruhsatsız ve ruhsata aykırı yapılar ve son olarak da bölgede yaşanan çatışmalar sırasında tahrip olan yapılar konusunda Merkezi İdare tarafından riskli alan ve acele kamulaştırma kararları ile bu bölge kentsel dönüşüm kapsamına alınmıştır. Ancak iyiniyetli olarak yapılan bütün bu çalışmalar sırasında bilerek ya da bilmeyerek hukuksal boyut ihmal edilmektedir. Bu nedenle iş bu çalışmada Suriçi bölgesinin imar, yapı durumu, kentsel dönüşüm ve bu bağlamda alınan acele kamulaştırma ve riskli alan kararlarının hukuksal boyutu incelenmeye çalışılmaktadır

Diyarbakır, one of our cities with a long history dating back to ancient times, has hosted many civilizations since its foundation with a cultural heritage and many monuments that have survived until today. The majority of the said cultural heritage and monuments are located in the area of Suriçi. In order that this historical fabric can be protected, the area was proclaimed as “urban protected area” in 1988 and the first development plan aiming at protective measures was designed in the 1990s. However, the historical fabric of the area of Suriçi suffered further damages in spite of the existence of such a plan. As a result, the master development plan and development plans for implementation aiming at the preservation of the area were designed as from 2008 which were then put into effect in 2012. In the ongoing process, in the face of some structures posing risks, unlicensed buildings and the structures that are non-compliant to zoning plans in the indicated area, and the structures that were damaged during the clashes occurred in the area in recent time, the Central Government promptly took decisions in a spontaneous manner to expropriate the risky buildings and has included the area in an urban transformation programme. However, during such projects, all designed and carried out in good will, the legal dimension of the issue is disregarded either on purpose or by accident. This study tries therefore to provide an insight into the legal dimension of the zoning and construction status and the urban transformation programme of the area of Suriçi as well as the decisions taken spontaneously in respect of risky area status and expropriation