Câm-ı Cem-âyîn'de Cem Sultan'ın talihsiz hayat hikayesi ve yeni şiirleri

Bu çalıĢmada, Bayatî‟nin Câm-ı Cem-âyîn adlı eserindeki Cem Sultan‟a ait hasb-i hâl türü Ģiirler üzerinde durulmuĢtur. ÇalıĢmanın amacı eserden yola çıkarak Ģairin hayatı, kiĢiliği, Ģiirleri ve dönemi hakkında bilinmeyenleri ortaya koymaktır. ÇalıĢma, ġehzâde Cem (ö. 900/1495) ve Hasan Bayatî (ö. 900/1495‟te sağ) arasında Kâbe‟de Ģiirle baĢlayan dostluğu; Câm-ı Cem-âyîn adlı eserin yazılıĢ sebebi, konusu, önemi ve neĢrini içermektedir. Bu çalıĢmayla, Cem‟in Türkçe divanında yer almayan iki Ģiiri incelenmiĢ olup hem bu Ģiirlerden hem de Ali Emîrî‟nin tespitlerinden yola çıkılarak Cem Sultan‟a dair yeni bilgilere ulaĢılmıĢtır. Türk-Osmanlı neslinin öz tarihçesi olan Câm-ı Cem-âyîn, Bayatî ve özellikle Cem Sultan‟ın hayat ve kiĢiliğine dair önemli bilgiler içermesi bakımından oldukça önemli bir eserdir. ÇalıĢma giriĢ, iki bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluĢmaktadır. GiriĢ bölümünde, Câmı Cem-âyîn‟i eski harflerle neĢreden Ali Emîrî‟nin ön sözü ve eserin dîbâcesindeki bilgiden hareketle eser ve müellifi hakkında bilgi verilmiĢ, sonra adı geçen eserin Ģekil, içerik ve yayın bilgisi üzerinde durulmuĢtur. Birinci bölümde, iki farklı eserden Cem‟in hayatına dair yeni bilgiler aktarılmıĢ, Bayatî‟nin Farsça bir gazeli ve bu gazele Cem Sultan tarafından yazılan Türkçe bir nazire gazel incelenmiĢtir. Ġkinci bölümde, Câm-ı Cemâyîn‟in hatime bölümünde yer alan ve çalıĢmamıza konu olan tarihî bir “tahmisnâme” Ģekil, içerik, dil ve anlatım özellikleri yönünden incelenmiĢtir. Hasb-i hâl türündeki bu önemli manzumenin tam metni, dil içi çevirisi ve notlarla birlikte verildikten sonra sonuç ve kaynakça yazımıyla çalıĢma tamamlanmıĢtır.

This study focuses on Cem Sultan‟s poems written in the tone of friendly chat included in the book Câm-ı Cem-âyîn by Bayatî. The study aims to reveal what is unknown about the poet‟s life, personality, poems and his era. This study is concerned with friendship between Prince Cem (date of death 900/1495) and Hasan Bayatî (date of death 900/1495 in life) which started in Kaaba, the reason why the book “Câm-ı Cem-âyîn” was written, its importance and publication. This current study analyses two poems of Cem Sultan which are not included in his Turkish Collection of Poems, and makes explorations about Cem Sultan by setting out from these two poems and from the findings obtained by Ali Emîrî. Câm-ı Cem-âyîn, a short history of Ottoman Turks lineage, is a very important work in that it includes information on Bayatî‟s and especially Cem Sultan‟s life and personality. The study consists of introduction, two chapters, conclusion and a chapter about bibliography. In the introduction part the preface written by Ali Emîrî, information about the work based on the preface, and about the author is presented and then information on the form, content and publication of the book is offered. In Chapter One information about Cem Sultan‟s life is given based on two different studies, and a lyric poem (gazal) written by Bayatî in Persian language and a poem written by Cem Sultan in parallel to Bayatî‟s gazal in Turkish language (nazire gazal) are also analysed in this chapter. In Chapter Two a historical “tahmisnâme”, which is included in the epilogue of Câm-ı Cem-âyîn and which is the subject matter of this study is analysed in terms of form, content, and linguistic and stylistic properties. Having paraphrased the full text of this important poem- which is in the tone of friendly chat- with explanatory notes, the book reaches the conclusion and ends with bibliography giving references.