Diyarbakır il merkezi ve çevresinin depremselliği ve zemin özellikleri
Yükleniyor...
Tarih
2019
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Bu çalışmada Diyarbakır il merkezi ve çevresinin depremselliği ve zemin özelliklerinin incelenerek açığa
kavuşturulması amaçlanmıştır. Diyarbakır kent merkezi ve yakın yöresi Arabistan Levhası üzerinde yer
almaktadır. Afrika Plakası ve 10 milyon yıldan fazla bir süreden beri Kızıldeniz boyunca açılan ıraksayan
karakterdeki levha sınırı nedeniyle ondan ayrılan Arabistan Levhasının kuzeye doğru hareketi sonucu
Güneydoğu Anadolu Bölgesinin kuzeyini sınırlayan bir zon boyunca, Arabistan ve Avrasya Plakaları
çarpışmaktadır. Bu çarpışmayla ilişkili olarak bölgede ortaya çıkan yaklaşık kuzey-güney doğrultulu sıkışma
sonucu Diyarbakır’ın içinde bulunduğu alan ve yakın kuzeyinde doğu-batı eksenli kıvrımlar ve kuzeyden
bindirmeli fayların etkin olduğu Bitlis-Zagros Kenet Kuşağı gelişirken, daha kuzeyde ise makaslama kırıkları
şeklinde Kuzey Anadolu Fay Sistemi ve Doğu Anadolu Fay Sistemi oluşmuştur. Günümüzde hareketliliği
devam eden bu aktif faylar boyunca son birkaç yüz yıl içinde magnitüdü 7’yi aşan ve büyük can ve mal
kayıplarına neden olan pek çok deprem meydana gelmiştir.
Bu depremlerin en yıkıcı olanları, 1513 Pazarcık depremi, 1822 Kahramanmaraş depremi, 1866 Karlıova
depremi, 1866 Kulp depremi, 1872 Antakya depremi, 1874 Gezin depremi, 1875 Sivrice depremi, 1893
Çelikhan depremi, 1905 Pötürge depremi, 1971 Bingöl depremi, 1975 Lice Depremi, 1977 Palu depremi,
Haziran-Temmuz 1986 Sürgü depremleri, 2003 Bingöl depremi, 2005 Karlıova depremi ve 2010 ElazığKovancılar depremleridir. Bunlardan yakın olanlar Diyarbakır ve yöresini ciddi bir biçimde etkilemiştir.
Diyarbakır il merkezi ve yakın yöresinde Alt Miyosen yaşlı Fırat Formasyonuna ait kireçtaşları ve Lice
Formasyonuna ait kiltaşları, Üst Pliyosen- Pleistosen yaşlı ikinci evreye ait Karacadağ Grubu bazaltları,
Üst Pleistosen yaşlı 3. Evreye ait Ovabağ Grubu Bazaltları ve bu bazaltlar üzerinde meydana gelen
jeoteknik açıdan kil karakterli toprak örtü, bazaltların üzerine aktığı akarsu ortamında meydana gelen kum
ve çakıltaşı mercekleri içeren çamurtaşı-silttaşı ardalanması (Yeniköy Formasyonu), gevşek çimentolu
çakıltaşı (Gölpınar Formasyonu) ve Kiltaşı silttaşı ardalanması (Gediktepe Formasyonu) gibi birimler
değişik alanlarda yüzeylenmektedirler. Bunlardan taşıma gücü yüksek olduğu için deprem etkisini azaltma
açısından en iyi olan birimler kireçtaşları ve bazaltlardır. Özelliklerinin yanal olarak sıkça değişmesinden
dolayı bazaltların taşıma güçleri yersel olarak değişmektedir.
Diyarbakır il merkezinin içinde bu birimler üzerinde yapılan mikrotremör çalışmalarında genç alüvyonlar
ve konsolide olmuş birimler 0.7- 0.8 frekans değerinde deprem dalgası büyütme etkisi gösterirken, şehrin
batı yakasında ise, belirgin bir büyütme değeri göze çarpmamaktadır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Diyarbakır depremselliği, Diyarbakır zemin durumu, Mikrotremör
Kaynak
Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
10
Sayı
2
Künye
İmamoğlu, M.Ş.. (2019). Diyarbakır il merkezi ve çevresinin depremselliği ve zemin özellikleri. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi. 10(2), 697-707
