Mardin İdadi Mektebi’nin Mimari Özelliklerinin Bölgesel Farklılıklar Bakımından İncelenmesi

Osmanlı İmparatorluğu'nda 1773 yılından itibaren açılan askeri okullar, modern eğitim yapılarının biçimlenmesini etkilemiştir. 1856 yılında gayrimüslimlerin haklarının korunması için ilan edilen Islahat Fermanı ile birlikte İstanbul dışında sıbyan mekteplerinin ve gayrimüslimlerin kendi cemaatlerine hizmet verecek okulların açılmasına hız verilmiştir. 1869 yılında Umumi Maarif Nizamnamesi ile eğitim kurumları iptidai rüştiye, idadi ,sultani olmak üzere yeniden düzenlenmiştir. Sıbyan ve Rüştiye Mektepleri’nden sonra açılan İdadi Mektepleri askeri okullara öğrenci yetiştirmek amacıyla eğitime başlamış, daha sonra ortaöğretime dönüşmüştür. İlk İdadi Mektebi 1873 yılında Darülmaarif ile aynı binada açılmış ve Darülmaarif öğrencilerinin bir kısmı idadi okuluna kaydolmuştur. İdadiler ile Müslüman ve gayrimüslim öğrencilerin birlikte eğitim alarak kaynaşmaları ve ortak bir kültürle eğitim almaları amaçlanmıştır. II. Abdülhamid modern eğitimin yaygınlaşması için, başta idadiler olmak üzere çok sayıda eğitim yapısı yaptırtmıştır. Bu çalışmada Mardin’de 1900 yılında Ermeni asıllı Mimar Lole tarafından inşa edilen Mardin İdadi Mektebi’nin plan ve cephe özellikleri incelenmiştir. Çalışma kapsamında, Mardin İdadi Mektebi ile yakın dönemde inşa edilen Balıkesir, Kırklareli, Konya ve Aksaray’da inşa edilen mektep yapıları karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmada merkezden taşraya doğru farklı kültürel, iklimsel ve topoğrafik verilere sahip bölgelerden seçilen örnekler üzerinden, dönem özellikleri bakımından benzerlik, farklılık ve inşa edildikleri bölgenin yöresel unsurlarının etkisi araştırılmıştır.