Son dönem Osmanlı bilim tarihinde modern psikolojinin öncülerinden Hoca Tahsin ve psikoloji yahut ilm-i ruh

Basit Öğe Kaydı
dc.authorid0000-0002-2847-0413en_US
dc.contributor.authorKula, Tahsin
dc.date.accessioned2023-04-17T11:55:08Z
dc.date.available2023-04-17T11:55:08Z
dc.date.issued2019en_US
dc.departmentDicle Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümüen_US
dc.description.abstractSon dönem Osmanlı bilim tarihinde modern psikolojininülkemizdeki öncülerinden sayılan HocaTahsin ve eserleri tanıtılacaktır.Özellikle Hoca Tahsin’in kişiliği ve modern psikolojiye katkılarıdeğerlendirilecektir. Batıda 1800’ lerde felsefeden ayrılıp bağımsız birdisiplin olarak bilim dünyasına giren Psikoloji’nin, İslam Dünyasında kiilk yansımalarını onun eserlerinde görüyoruz. Osmanlı tarihindemodern anlamda yazımsal olarak psikoloji kavramını “Psiholoji yahutİlm-i Ruh” isimli eserinde ilk kullanan kişidir. Ayrıca Yusuf Kemal(1849?) “Gâyetü’l Beyân Fî Hakîkati’l-İnsan Yâhûd İlm-i Ahvâl-i Rûh”isimli eserinde ve Rıfat Bin Mehmed Emin (? ?) “İlm-i Ahvâl-i Ruh veUsûl-i Tefekkür” isimli eserinde kullanmışlardır.Ülkemiz de açılan İlk üniversitenin (Dâru’lfünûn) ilk rektörü(müdürü) olarak dini ilimlerle pozitif ilimleri ayırmamıştır. Yaşadığıdönemde yanlış anlaşıldığı için önce üniversitede ki görevinden alınmışdaha sonra da özel ders verilmesi engellenmiştir. Ülkemizde Psiholojiismiyle yazılan ilk eser “Psiholoji Yahut İlm-i Ruh” ona aittir. O modernpsikolojiden istifade edilmesini istemiş ve eserlerinde ilmi ve dinigerçekleri örtüşmeye çalışmıştır.Hoca Tahsin eserinde bazı kavramları tanımlamıştır. Kuvve-iâkile; beş duyu organımızın bildirdiği dış dünyaya dair bilgilerin ötesinianlamamızı, onların anlamlarının derûnuna nüfuz etmemizi sağlayanbir kuvvettir. Psiholoji, kuvve-i müdrikeden bahseden bir ilim dalıdır.His; havâss-ı zâhire yani beş duyu organı vasıtasıyla dış dünyaya dairmalumât elde etmek; ihsas; ise bunların idrak edilmesi,anlamlandırılması olarak tanımlanmaktadır. His, ihsas ve ta‘akkul sonucunda kâmil bir efkar ortaya çıkar. Hoca Tahsin nefs konusunuişlerken insanın, âlât diye isimlendirdiği beş duyu organı ile elde edilenbilgileri idrak ettiği ve tahrîk-i a‘sâb ve adalât ( sinirler ve kaslar)vasıtasıyla da tasarrufta bulunduğunu açıklamıştır. Ona göre insanilmi, öncelikle kendini bilmekten ibaret olan vicdandan başlar. Buradavicdan şuur denilen farkındalık kavramının karşılığını ifade etmek içinkullanılır. İnsanın muhakeme-i vicdanına başvurduğunda, nefs-inâtıkaya dair elde ettiği bilginin neler olduğunun psiholocya ilmitarafından araştırılmasının psikoloji ilminin kapsamına dair önemliveriyi karşımıza çıkarır. Hoca Tahsin, idrakin meydana gelişini şöyleaçıklamıştır: Önce dış dünyadan a‘zâ ve âlât-ı müdrike üzerinde birirtisâmın oluşur. Sonra a’zâ vasıtasıyla a‘sâb-ı his üzerine bir intibameydana gelir, sonra gelen intiba dimağa aktarılır ve en nihayetinde defiil meydana gelir. Hoca Tahsin’in bu tür değerlendirmeleri modernpsikolojinin kabul ettiği duyum ve algı olayına dair bilgilerleörtüşmektedir. Akıl ve nefs kavramlarına değinilirken kuvâ-yıruhaniyenin yöneticisi olan akıl ile kuvâ-yı cismaniyenin yöneticisi olanvehim kıyaslanmış ve aklın vehime göre yanılgıdan uzak, kesin bilgikaynağı olduğu belirtilmiştir. Aklın, nefs ile ilgisi ise aklın, nefsinhazinesi olarak tanımlanması dolayısıyladır. Yani nefsin iki kuvveti 1)İdrak (Akl-ı Nazarî), ve 2) Fiil( Akl-ı Amelî) dir.en_US
dc.description.abstractHocaTahsin and his Works, which are considered as one of the pioneers of modern psychology in our country in the history of the Ottoman Empire, will be introduced. In particular, the personality of Hoca Tahsin and his contributions to modern psychology will be evaluated. We see the first reflections of psychology in the Islamic World in his works, which left philosophy in the West in the 1800s and entered the scientific world as an independent discipline. He is the first person to use the concept of psychology in the modern sense in Ottoman history in his work called “Psiholoji or İlm-i Ruh”. In addition, Yusuf Kemal (1849?) In his book â Gâyetü'l Beyân Fî Hakîkati'l-İnsan Yâhûd İlm-i Ahvâl-i Rûh ve and Rıfat Bin Mehmed Emin (??) “İlm-i Ahvâl-i Ruh and Usûl-i Contemplation ”. As the first rector (director) of the first university (Dâru’lfünûn) opened in our country, he did not distinguish between religious sciences and positive sciences. Because he was misunderstood in his lifetime, he was first dismissed from his post at the university and then prevented private tutoring. The first work written in our country under the name of Psiholoji “Psiholoji Yahut İlm-i Ruh” belongs to him. He wanted to benefit from modern psychology and tried to overlap the scientific and religious realities in his works. Hoca Tahsin defined some concepts in his work. Kuvve-i akkile; it is a force that enables us to understand beyond the knowledge of the outside world, penetrated to the depth of their meaning, which our five senses report. Psihology is a branch of science that speaks of force. His, havâss-ı zahire, that is to obtain information about the outside world through the five senses; whereas ihsa is defined as their realization and meaning. As a result of sensation, privilege and responsibility, a perfect efkar emerges. Hodja Tahsin explained that the human being realized the information obtained through five sensory organs which he named âlâ ahait ve and that he made savings by means of tahîk-i a‘sâb and adalât (nerves and muscles). According to him, human science begins with conscience, which consists primarily of knowing itself. Here conscience is used to express the concept of awareness called consciousness. When one applies to the human conscience, he sees important data about the scope of psychology as a research of what the knowledge he has obtained about the self-nâtıka by the science of psiholocya. it consists of an alliance. Then an impression occurs on a‘sâb-ı his through a’zâ, the subsequent impression is transferred to the dima and ultimately the verb occurs. Such evaluations of Hoca Tahsin coincide with the information about the sensation and perception phenomena accepted by modern psychology. When the concepts of mind and soul are mentioned, the mind, the ruler of the spiritual power, and the vehim, the ruler of the spiritual body, are compared and it is stated that the mind is the source of definite inform.en_US
dc.identifier.citationKula, T. (2019). Son dönem Osmanlı bilim tarihinde modern psikolojinin öncülerinden Hoca Tahsin ve psikoloji yahut ilm-i ruh. Turkish Studies-Social Sciences, 14(6), 3191-3210.en_US
dc.identifier.doi10.29228/TurkishStudies.39463en_US
dc.identifier.endpage3210en_US
dc.identifier.issn2667-5617
dc.identifier.issue6en_US
dc.identifier.startpage3191en_US
dc.identifier.trdizinid350945en_US
dc.identifier.urihttps://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/350945
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11468/11720
dc.identifier.urihttps://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/350945
dc.identifier.volume14en_US
dc.indekslendigikaynakTR-Dizinen_US
dc.institutionauthorKula, Tahsin
dc.language.isotren_US
dc.publisherInternational Balkan Universityen_US
dc.relation.ispartofTurkish Studies-Social Sciencesen_US
dc.relation.publicationcategoryMakale - Uluslararası Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanıen_US
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccessen_US
dc.subjectHoca Tahsinen_US
dc.subjectPsikoloji yahut ilm-i ruhen_US
dc.subjectFenn-i psikolojien_US
dc.subjectHodja Tahsinen_US
dc.subjectPsikoloji yahweh ilm-i ruhen_US
dc.subjectDârulFünûnen_US
dc.titleSon dönem Osmanlı bilim tarihinde modern psikolojinin öncülerinden Hoca Tahsin ve psikoloji yahut ilm-i ruhen_US
dc.title.alternativeHoca Tahsin and psychology of the pioneers of modern psychology in the last period of Ottoman science yahut ilm-i ruhen_US
dc.typeArticleen_US

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
SON DÖNEM OSMANLI BİLİM TARİHİNDE MODERN PSİKOLOJİNİN ÖNCÜLERİNDEN.pdf
Boyut:
578.58 KB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
Açıklama:
Makale Dosyası
İndir
Lisans paketi
Listeleniyor 1 - 1 / 1
[ X ]
İsim:
license.txt
Boyut:
1.44 KB
Biçim:
Item-specific license agreed upon to submission
Açıklama:
İndir

Koleksiyon

Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Koleksiyonu
TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu