Tarihi hadiselerin konjonktürel inşası (Şia'da Kerbela örneği)

İdeolojiler ve dini yapılanmalar, tarihte yaşanmış önemli hadiseleri her defasında yeniden yorumlayarak bulundukları dönemin şartlarına göre yeniden inşa etmişlerdir. Bu makalede bunun bir örneği olarak Şia'nın Kerbela hadisesine tarihsel süreç içerisinde farklı yaklaşımları ele alınmıştır. Şia'da Kerbela ile ilgili anlatıların prototipi acı ve matemdir. Bu dönemde Hz. Hüseyin kendisine takdir edilen bir ölüme gitmektedir. Hadise acı ve matem merkezli yer gök ile din ve peygamberleri içeren olağanüstü anlatılarla zenginleştirilmiştir. Bu acıya paralel olarak daha sonraları Kerbela, mekansal boyutta Kabe ile kıyaslanan kutsiyete dönüştürülmüştür. Şia'nın çağdaş Kerbela söylemlerinde ise yükselen değerlere uygun bir dil geliştiren Ali Şeriati ve Mutahhari'nin görüşleri irdelenmiştir. Her ikisi de kıyam ve şehadeti ile çağlar üstü mesaj veren bir Hüseyin tasviri çizmektedirler. Ardından da İran İnkilabının öncesi ve sonrası şartları gözeten Ayetullah Humeyni'nin çağdaş ve geleneksel söylemi sentezleyen yorumları tahlil edilmiştir.

Society, ideologies and religious movements built reinterpreting major experienced event each time in the history according to the conditions of their time. In this essay, as an example of this, different approaches of Shia to Karbala event in the historical process have been discussed. In this period, Hz. Hussain b. Ali goes to a death which is predestinated to him. The prototype of telling stories about Karbala in Shia is bitter and mourning. In this period, the event was enriched with extraordinary stories based on bitter and mourning including earthsky and religion and prophets. Parallel to this mourning, Karbala was, later on transformed into a holy place comparable to the spatial criterion Qabe. In Shia's contemporary Karbala understanding, the views of Ali Shariati and Mutahhari, who developed an appropriate language for the rising values, were analyzed. Both are depicting a Hussain portrait which gives a message with rising up and martyrdom over the ages. Then, observer of the conditions before and after the Iranian Revolution, Ayatollah Khomeini’s interpretations synthesizing the contemporary and traditional discourse was analyzed.