Birleşmiş Milletler Engelli Kişilerin Haklarına İlişkin Sözleşme çerçevesinde Türkiye'de engellilerin temel haklarına erişiminin değerlendirilmesi

Engellilik kavramı zaman içerisinde değişen bakış açısıyla çeşitli tanımlar almış ve buna göre engelli hakları şekillenmiştir. Şüphesiz ki engelliler insanlık ailesinin tüm bireyleri gibi doğuştan gelen vazgeçilmez devredilmez eşit haklara sahiptirler. Bu anlamda ayrımcılığa uğramadan, eksik insan muamelesi görmeden hayatın her alanında yer alabilme haklarını kullanabilmelidirler. 2006 tarihli Birleşmiş Milletler Engelli Kişilerin Haklarına Dair Uluslararası Sözleşme ile engellilerin de diğer bireylerle beraber temel hak ve özgürlüklere erişebilmesi amaçlanmıştır. Her ne kadar Sözleşme bir iç hukuk metni haline gelse de ulusal mevzuatın engellilere yönelik bir çatı kanun bakımından yetersiz olduğu görülmektedir. Engellilik kavramına bakış açısı; bir sağlık problemi (tıbbi model), acınacak bir hal (geleneksel model) ya da korunacak kişiler grubu (sosyal model) gibi değişik şekiller almıştır. Halihazırda insan hakları modelinin kabulüyle engelliler, sağlamcılık denen bakış açısının yarattığı normal-anormal çizgisinin ötesinde farklılıklarıyla kabul edilen bir hak öznesi olarak kabul edilmelidirler.

"Disability" concept has taken various definitions over time with changing perspectives and disablity rights have been shaped accordingly. Undoubtedly, disabled people have inherent and inalienable equal rights like all members of the human family. In this sense, they should be able to exercise their rights to participate in every aspect of life without discrimination or being treated as incomplete humans. The 2006 United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities aims to enable people with disabilities to access basic rights and freedoms along with other individuals. Although the convention has become a domestic legal text, it is seen that the national legislation is insufficient as a framework law for people with disabilities. The perspective on the concept of disability has taken different forms such as a health problem (medical model), a pitiable condition (traditional model), or a group of people to be protected (social model). Currently, with the acceptance of the human rights model, people with disabilities should be recognized as a subject of rights beyond the normal-abnormal line created by the ableism perspective, and accepted with their differences.