Orta Türkçede isim çekim eklerinin kullanılış şekilleri ve fonksiyonları

Eklendiği ismi cümle içinde diğer isimlere veya fiillere bağlayan ya da onların çokluk, soru veya iyelikli hallerini yapan eklere isim çekim ekleri diyoruz. Türkiye Türkçesinde kullanılan isim çekim eklerinin kökenlerini öğrenmek, onların kullanılış şekilleri ve fonksiyonlarının daha iyi anlaşılabilmesini sağlayacaktır. Orta Türkçe metinleri bu bakımdan önemlidir. Orta Türkçede isim çekim eklerini dört grupta incelemek mümkündür. Bunlar çokluk eki, soru eki, iyelik ekleri ve isim durum ekleridir. Çokluk eki, isimlerin sayısının birden fazla olduğunu göstermek için kullanılan isim çekim ekidir. Diğer isim çekim eklerinden önce gelir. Orta Türkçede işlek olarak kullanılan çokluk eki, +lAr'dır. Eski Türkçede kullanım alanı biraz daha geniş olan +An, +z ise bazı örneklerde görülür. Soru eki, isimlere gelerek onların soru şeklini yapan isim çekim ekidir. Orta Türkçede soru eki çoğunlukla yuvarlak bazı örneklerde de düz ünlülüdür. sim çekim eklerinin hepsinden sonra gelir. Soru anlamının dışında tenzih etme, uyarma, şaşkınlık gibi anlamlar da üstlenmiştir. Bu durum soru ekinin eskiden beri farklı anlam fonksiyonlarıyla kullanıldığını gösterir. yelik ekleri isimlere gelerek onların kime, neye ait olduklarını bildiren eklerdir. Çokluk ekinden sonra, isim durum ekleri ve soru ekinden önce kullanılır. Türkçenin tarihû gelişimi boyunca pek az değişiklik göstermiş eklerdir. I.tekil kişi +(I)m, II.tekil kişi +(I)ng, III.tekil kişi, +(s)I(n), I.çoğul kişi +(I)mIz, II. çoğul kişi, +(I)ngIz III.çoğul kişi ise +lArı(n) şeklindedir. simlerin, cümlede birbirleriyle veya fiillerle ilişki kurmasını sağlayan eklere isim durum ekleri denir. Çokluk ve iyelik eklerinden sonra, soru ekinden önce gelir. Orta Türkçede isimler şu dokuz durumda bulunur: 1. Yalın Durum eksiz; 2. lgi Durumu +(n)Ing, eksiz; 3. Yükleme Durumu nı, ni, ı, i, eksiz; 4. Yönelme Durumu +GA, +(y)A, eksiz; 5. Bulunma Durumu +DA, eksiz; 6. Ayrılma Durumu +Dın, +Din +DAn; 7. Araç-Birliktelik Durumu +(I)n, +lA; 8. Eşitlik Durumu +çA; 9. Yer-Yön Durumu +GArI, +ArI, +rA, +rU.

We call inflexional affixes to the affiexes which join the noun, that is added to, to other and verbs or make them plural, interrogative or possesive. Learning the origin of inflexional affixes which are used in Turkey Turkish will help the understanding of their usage ways and functions. Middle Turkish texts are important from this point of view. It is possible to study inflexional affixes in four groups in Middle Turkish. These are plurality affix, interrogative affix, possesive affixes and noun case affixes. Plurality affix is an inflexional affix that is used to indicate the number of the nouns is more than one. It comes before other inflexional affixes. The plurality affix that is used frequently in Middle Turkish is +lAr. +An, +z whose usage area is a little bit larger in Old Turkish is seen in some examples. Interrogative affix is an inflexional affix that is added to nouns and make them interrogative. In Middle Turkish interrogative affix is mostly round vowel and in some examples flat vowel. It comes after all inflexional affix. Without its interrogotive meaning it includes the meanings such as absolving, warning and amazment. This situation shows that interrogative affix is used via diferrent meaning functions since past. Possesive affixes are added to nouns and inform these nouns whom, what they are belong to. They are used after plurality affixes and before noun case affixes and interrogative affix. During the historical development of Turkish they have shown a little change. First person singular +(I)m, second person singular +(I)ng, third person singular +(s)I(n), first person plural +(I)mIz, second person plural +(I)ngIz third person plural is +lArı(n). Noun case affixes are affixes which provide the relationship of nouns among themselves or with verbs in sentences. They come after plurality and possesive affixes and before interrogative affix. In Middle Turkish nouns are in nine cases: 1. Nominative Case without affix; 2. Genitive Case +(n)Ing, without affix; 3. Accusative Case nı, ni, ı, i, without affix; 4. Dative Case +GA, +(y)A, without affix; 5. Locative Case +DA, without affix; 6. Ablative Case +Dın, +Din +DAn; 7. Instrumental Case +(I)n, +lA; 8. Equative Case +çA; 9. Directive Case +GArI, +ArI, +rA, +rU.