KUR’AN VE HADİSLERDE “DİL” OLGUSUNA GENEL BİR BAKIŞ

Dil, insanların kendi aralarında iletişim kurabilmeleri ve beşerî münasebetleri tesis edebilmeleri için Allah tarafından bahşedilen bir nimettir. Binâenaleyh bu yazı, İslâm’ın temel iki kaynağı olan Kur’ân ve hadislerde dil olgusunun ne ve nasıl olduğu hususuna ışık tutacak bir yaklaşımın ortaya konulmasını amaçlamaktadır.Bu makalede temelde üç nokta üzerinde durulmuştur: Bunlardan birincisi, Kur’ân’ın dili gerçeğidir. Bu nedenle Kur’ân’da dil unsuruna temas eden âyetler merkeze alınmış ve teâruf, Arabîlik vurgusu, farklı lehçeler ve dillerin Allah’ın âyetlerinden sayılması gibi hususlar belli bir kompozisyon dâhilinde işlenmiştir. İkincisi, hadislerde dil olgusunun nasıl ele alındığı hususudur. Bu sebeple Hz. Peygamber (s.a.s.) döneminde dil olgusu, kutsal metinlerin dili, Hz. Peygamber’in Zeyd b. Sâbit’ten Süryaniceyi öğrenmesini istemesi gibi konularla ilgili genel bir çerçeve sunulmuştur. Üçüncüsü, dil olgusu ile ilgili doğru ve sahih bakış açısının tarih içerisinde giderek zayıflamış olması ve bu konuda uydurma rivayetlerin tarih sahnesine çıkmasıdır. Bu bağlamda bazı hadis âlimlerinin dillerle ilgili uydurulan rivayetler için eserlerinde müstakil bölümler açtıklarını hatırlatmak gerekmektedir.  Bir sosyo-kültürel aktarım aracı olarak dillerin Kur’ân ve sahih hadislerdeki prensipler ışığında değerlendirilmesi ve bu husustaki yaklaşımın günümüze izdüşümlerinin yakalanması ehemmiyet arz etmektedir. 

Language is a blessing bestowed upon people by Allah so that they can communicate and establish relations with each other. This study seeks to provide insight into the concept of language in the Qur’an and the Hadiths, which are the two fundamental sources of Islam.This study focuses mainly on three issues. The first issue is the concept of the Qur’anic language. For this purpose, the verses relevant specifically to the concept of language in the Qur’an are brought under focus and examined in relation to definitions, emphasis on Arabic, and different dialects and languages being the signs of Allah. The second issue is about how the concept of language is dealt with in the Hadiths. For this purpose, a general framework is provided in which references were made to the concept of language during the time of the Prophet Muhammad, the language of religious texts, and the Prophet Muhammad’s recommendation to Zayd b. Sabit on learning Syriac. The third issue is related to the assumption that the correct and authentic perspective of the concept of language has weakened over the time and fabricated narrations have come to the forefront. In this context, it is important to note that some hadith scholars have spared dedicated space in their works for some fabricated hadith narrations relating to the concept of language. It is important to analyze languages as sociocultural means of communication and transmitting knowledge from the perspective of the Qur’an and the authentic hadiths and to highlight the projections of that understanding today.