Sosyal adalet liderliği ile kayırmacılık arasındaki ilişki
| dc.authorid | 0000-0002-3072-8997 | |
| dc.contributor.advisor | Dağlı, Abidin | |
| dc.contributor.author | Tura, Mehmet | |
| dc.date.accessioned | 2025-06-26T06:02:36Z | |
| dc.date.available | 2025-06-26T06:02:36Z | |
| dc.date.issued | 2025 | |
| dc.date.submitted | 2025 | |
| dc.department | Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı | |
| dc.description.abstract | Bu araştırmanın amacı, kamu ortaokullarında görevli öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile kayırmacılık davranışları arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden betimsel ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır İl merkezinde bulunan 110 ortaokul ve bu okullarda görevli 4920 öğretmen, örneklemini ise evrenden random yöntemi ile seçilen 35 ortaokul ve bu okullarda görevli 530 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada, Bozkurt (2017) tarafından geliştirilmiş "Sosyal Adalet Liderliği" ölçeği ile Erdem ve Meriç (2011) tarafından geliştirilmiş olan "Okul Yönetiminde Kayırmacılık" ölçeği kullanılmıştır. "Sosyal Adalet Ölçeği" 4 boyut ve 34 maddeden oluşmaktadır. Bu boyutlar; "Eleştirel Bilinç", "Paydaş Desteği", "Katılım" ve "Dağıtıcı Adalet'dir. "Okul Yönetiminde Kayırmacılık Ölçeği" ise 4 boyut ve 25 maddeden oluşmaktadır. Bu boyutlar; "Planlama", "Örgütleme", "Koordinasyon" ve "Değerlendirme"dir. Verilerin analizinde yüzde, aritmetik ortalama, frekans gibi tekniklerle birlikte t-testi, ANOVA, korelasyon yöntemleri ve regresyon analizi kullanılmıştır. Sosyal Adalet Liderliği ile Kayırmacılık davranışı arasındaki ilişkiler Sperman korelasyon katsayı kullanılarak incelenmiştir. Anlamlılık düzeyi 0,05 olarak alınmıştır. Araştırmada elde edilen bazı önemli bulgular aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışına ilişkin algılarının genel ortalaması ölçek bazında "Katılıyorum" düzeyinde saptanmıştır. Öğretmenlerin algılarına göre ölçek bazında en yüksek ortalamaya sahip madde "Okulda ders dağılımını adil şekilde yapar." (Katılıyorum), en düşük ortalamaya sahip madde ise "Yeni fikirlerin tartışılmasına açıktır." (Katılıyorum) maddeleridir. • Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışına ilişkin algıları arasında öğrenim durumu değişkenine göre dağıtıcı adalet boyutu hariç geri kalan tüm boyutlar ve ölçekte, mesleki kıdem ve okul büyülüğü değişkenlerine göre tüm boyutlarda ve ölçek bazında anlamlı bir fark saptanmıştır. Cinsiyet, medeni durum ve sendikaya üye olma değişkenlerine göre ise öğretmenlerin algıları arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. • Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin kayırmacılık davranışlarına ilişkin algılarının genel ortalaması ölçek bazında "Hiçbir zaman" düzeyinde saptanmıştır. Öğretmenlerin algılarına göre en yüksek ortalamaya sahip madde "Öğretmenlerin haftalık ders programlarının hazırlanmasında" (Hiçbir Zaman), en düşük ortalamaya sahip madde ise "Öğretmenler arasında, memleketlerine göre" (Hiçbir Zaman) maddeleridir. • Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin kayırmacılık davranışlarına ilişkin algıları arasında öğrenim durumu değişkenine göre değerlendirme boyutu hariç geri kalan tüm boyutlarda ve toplam ölçekte, cinsiyete değişkenine göre tüm boyutlar ve toplam ölçekte, kıdem değişkenine göre örgütleme boyutu hariç tüm boyutlar ve toplam ölçekte ve okul büyülüğü değişkenine göre tüm boyutlarda ve toplam ölçek bazında anlamlı bir fark saptanmıştır. Medeni durum ve sendikaya üye olma değişkenlerine göre ise öğretmenlerin algıları arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. • Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışı ile kayırmacılık davranışları arasında düşük düzeyde, negatif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları arttıkça öğretmenlerin kayırılma oranlarının azaldığı saptanmıştır. | |
| dc.description.abstract | The aim of this research is to determine the relationship between social justice leadership behaviors and favoritism behaviors of school principals according to the perceptions of teachers working in public secondary schools. Screening and relational screening models were used in the research. The universe of the research consists of 110 secondary schools in the city center of Diyarbakır in the 2022-2023 academic year and 4920 teachers working in these schools, while the sample consists of 35 secondary schools and 530 teachers working in these schools selected randomly from the universe. The "Social Justice Leadership" scale developed by Bozkurt (2017) and the "Favoritism in School Administration" scale developed by Erdem and Meriç (2011) were used in the research. The "Social Justice Scale" consists of 4 dimensions and 34 items. These dimensions are "Critical Consciousness", "Stakeholder Support", "Participation" and "Distributive Justice. The "Scale of Favoritism in School Administration" consists of 4 dimensions and 25 items. These dimensions are; "Planning", "Organization", "Coordination" and "Evaluation". In the analysis of the data, techniques such as percentage, arithmetic mean, frequency, t-test, ANOVA, correlation methods and regression analysis were used. The relationships between Social Justice Leadership and Favoritism behavior were examined using the Spearman correlation coefficient. The significance level was taken as 0.05. Some important findings obtained in the research can be listed as follows: • The general average of teachers' perceptions of their school principals' social justice leadership behavior was determined at the level of "I agree" on the scale. According to teachers' perceptions, the item with the highest average on the scale is "They distribute lessons fairly at school" (I agree), and the item with the lowest average is "They are open to discussing new ideas" (I agree). • A significant difference was found between teachers' perceptions of their school principals' social justice leadership behavior in all dimensions and scales except for the distributive justice dimension according to the educational background variable, and in all dimensions and scales according to the variables of professional seniority and school size. No significant difference was found between teachers' perceptions according to the variables of gender, marital status and union membership. • The general average of teachers' perceptions of their school principals' favoritism behavior was determined at the level of "Never" on the scale. According to teachers' perceptions, the item with the highest average was "Preparing teachers' weekly lesson schedules" (Never), and the item with the lowest average was "Among teachers, according to their hometown" (Never). • A significant difference was found between teachers' perceptions of their school principals' favoritism in all dimensions and total scale except for the evaluation dimension according to the educational background variable, in all dimensions and total scale according to the gender variable, in all dimensions and total scale except the organization dimension according to the seniority variable, and in all dimensions and total scale according to the school size variable. No significant difference was found between teachers' perceptions according to the variables of marital status and union membership. • A low-level, negative and significant relationship was found between school principals' social justice leadership behavior and favoritism behaviors. It was found that as school principals' social justice leadership behaviors increased, the level of favoritism of teachers decreased. | |
| dc.identifier.citation | Tura, M. (2025). Sosyal adalet liderliği ile kayırmacılık arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır. | |
| dc.identifier.uri | https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11468/32306 | |
| dc.identifier.yoktezid | 939059 | |
| dc.institutionauthor | Tura, Mehmet | |
| dc.institutionauthor | Dağlı, Abidin | |
| dc.institutionauthorid | 0000-0002-3072-8997 | |
| dc.language.iso | tr | |
| dc.publisher | Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü | |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | |
| dc.subject | Sosyal adalet | |
| dc.subject | Liderlik | |
| dc.subject | Sosyal adalet liderliği | |
| dc.subject | Kayırmacılık | |
| dc.subject | Okul yönetiminde kayırmacılık | |
| dc.subject | Social justice | |
| dc.subject | Leadership | |
| dc.subject | Social justice leadership | |
| dc.subject | Favoritism | |
| dc.subject | Favoritism in school administration | |
| dc.title | Sosyal adalet liderliği ile kayırmacılık arasındaki ilişki | |
| dc.title.alternative | The relationship between social justice leadership and favoritism behaviors | |
| dc.type | Master Thesis |
