Erkek antepfıstığı (Pistacia vera L. cv. "Atlı")ağaçlarının in vitro mikroçoğaltılması

Bu çalışmada 25 yıllık olgun erkek Antepfıstığı (Pistacia vera L.) cv. ‘Atlı’ ağaçlarından alınan apikal tomurcuklar kullanılarak bir in vitro klonal mikroçoğaltım metodu geliştirildi. Kültüre alınacak olan eksplantların yüzey sterilizasyonu % 10’luk NaOCl içinde 40 dakika boyunca çalkalanarak yapıldı. Sürgün uçlarından itibaren, kültür başlatılması, sürgün çoğaltılması, rejenere sürgünlerin köklendirilmesi ve köklendirilmiş fidelerin sera koşullarına adaptasyonu için metotlar geliştirildi. Kültür başlatılması için 6-Benzylaminopurin (BA)’ın mutlaka gerekli olduğu tespit edildi. Sürgün proliferasyonu için test edilen sitokininler (BA, Kin, TDZ) içerisinde 0,5-2.0 mgl-1 aralığında BA içeren, 5.5 gl-1 agar ve 30 gl-1 sakkaroz içeren, 1/1 konsantrasyonunda MS besi ortamının en iyi sonuç verdiği tespit edildi. Sürgün proliferasyonuna optimizasyon çalışmalarında tespit edilen en iyi sitokinin konsantrasyonuna (0.5-2.0 mgl-1 BA) oksin, gibberellin ve poliamin ilavesinin olumlu sonuçlar vermediği tespit edildi. In vitro rejenere edilen sürgünlerin köklendirilme çalışmalarında en iyi oran (% 73), 1.0 mgl-1 BA içeren MS besi ortamında daha önce 20 kez alt kültürü yapılmış 4 cm uzunluğundaki sürgünlerin 2.0 mgl-1 IBA içeren MS besi ortamında kültüre alınmasıyla elde edildi. Test edilen diğer oksinlerde (IAA, NAA ve 2-4 D) daha düşük köklenme oranları elde edilmiştir. In vitro köklendirilen bitkicikler in vivo koşullara başarılı bir şekilde (% 95) adapte edildi. Sonuçlar seçkin Antepfıstığı ağaçlarının klonlanma stratejileri açısından tartışıldı. Anahtar Kelimeler: Erkek Antepfıstığı, in vitro, mikroçoğaltım

Methods were developed for the in vitro micropropagation of pistachio (Pistacia vera L.) cv. ‘Atlı’ using apical tips from mature (twenty-five year old) trees. Mature shoot tips of ‘Atlı’ were surface sterilised with a 10% sodium hypochloride (commerical bleach) solution for forty minutes. Methods were described for the initiation, proliferation, rooting and acclimatisation of mature apical shoot tips. Cytokinin 6-benzyl aminopurine (BA) was found to be essential for the induction of organogenezis from mature apical shoot tips on a 1/1 MS medium. BA at 0.5 - 2.0 mgl-1 gave the best results for the proliferation of cultures from apical shoot tips among the tested cytokinins (BA, Kin, TDZ). Inclusion of auxins, polyamines and gibberellins as applied to the best cytokinin treatment was not effective for further shoot multiplication. The best rooting (73%) of mature male Pistacia vera regenerated materials which was previously subcultured twenty times on MS basal medium supplemented with 1.0 mgl-1 BA was achieved with explants (four cm long) on 2.0 mgl-1 IBA containing an MS medium. Lower rooting responses were obtained from the regenerated mature material of Pistacia vera L. by using other auxins. İn vitro rooted shoots of mature Pistacia vera materials were successfully aclimatised (95%) in vivo. Results are discussed for cloning strategies of selected male trees. KEYWORDS: Male pistachio, in vitro and micropropagation