Ergani ilçesi ve yerleşmesinin genel coğrafi özellikleri

Ergani, Dicle Nehri’nin sağ kıyısına 10 km uzaklıkta ve 1526 metre yüksekliğinde Zülküfîl (Makam) Dağı’nın derin bir sel yatağına (Husot deresi) bakan bir birikinti konisi üzerinde kurulmuş bir yerleşmedir. Yerleşmenin denizden yüksekliği 955 metredir. Diyarbakır’a 60 km, Elazığ’a yaklaşık 100 km mesafede bulunan Ergani, Diyarbakır il sınırları içerisinde içinde ancak coğrafi anlamda Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat Bölümü’nde yer alır. İlçe sınırlarının yüzölçümü 1.559 km2 dir. Ergani, Doğu Anadolu ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ni birbirinden ayıran sınırın hemen kuzeyinde yer alır. Kuzeyinde Maden Dağları ve Maden çayının sularını topladığı Kralkızı Baraj Gölü, güneyinde Karacadağ volkanik kütlesi, batısında Karababa ve Hazartaş dağları ile Fırat havzasına dahil Şeyhan Çayı, doğusunda İncebel ve Abdulaziz dağları uzanmaktadır. İdari açıdan ise, doğusunda Eğil ve Dicle ilçeleri, güneydoğusunda Diyarbakır Merkez ilçe, güneybatısında Siverek (Şanlıurfa) ilçesi, kuzeyinde Elazığ’a bağlı Maden ve Alacakaya ilçeleri yer alır.