Diyarbakır kenti içmesuyu ihtiyacının genetik ifadeli programlama ile modellemesi

Toplam içmesuyu ihtiyacı; evsel su ihtiyacı, ticaret, sanayi, hizmet sektörü, turizm, hayvan su ihtiyacı, özel ihtiyaçlar ve su kayıpları miktarından oluşmaktadır. Yerleşim yerlerinin kullandıkları veya gelecekte kullanacakları içmesuyu ihtiyacının belirlenmesinde kullanılmakta olan tahmin yöntemleri, nüfus miktarı ile yapılmasına rağmen, günümüzde içmesuyu tüketimini etkileyen birçok parametrenin var olduğu bir gerçektir. İçmesuyu talebi ve tahmini, yerleşim yerinin iklimi, nüfus yoğunluğu, sosyal ve ekonomik durumu, su kullanım eğrileri, su kayıpları ve çevresel etmenlere göre değişkenlik göstermektedir. Bu çalışmada içmesuyu kullanımını etkileyebilecek olan parametreler, bir Yapay Zekâ tekniği olan Genetik İfadeli Programlama kullanılarak incelenmiştir. Modellerin oluşturulmasında Diyarbakır Kenti için 2005-2014 yılları arasında içmesuyu tüketimini etkileyen parametrelerin verileri kullanılmıştır. Bu veriler; şebekeye verilen su miktarı, şebekede oluşan su kayıpları, tahakkuk, sıcaklık, nem, nüfus, yağış, Diyarbakır Kentine ait gelişmişlik durumunu gösteren Gayrı Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) ve içmesuyu abone sayısı gibi su talebini etkileyen parametrelerden oluşturulmuştur. Böylece içmesuyu talep ve tahmininde Genetik İfadeli Programlama ile farklı modeller oluşturularak, tüketime etki eden parametrelerin etkileri incelenmiştir. Ayrıca Determinasyon Katsayısı (R2) ve Ortalama Karesel Hata (RMSE) değerlerine bakılarak, oluşturulan farklı modellerden elde edilen tahmini değerler, ölçülen değerlerle karşılaştırılmış ve oldukça iyi sonuçlara ulaşılmıştır. Anahtar kelimeler: İçmesuyu, Genetik İfadeli Programlama (GEP), Diyarbakır, Talep, Tahmin.