Diyarbakır karpuz genotiplerinde (Citrullus lanatus) bazı tarımsal özelliklerin belirlenmesi

Bu çalışma, Diyarbakır'ın yerel karpuz genotipleri olan Sürme, Beyazkış, Karakış, Pembe ve şahit olarak kullanılan Ergani genotipinin bazı tarımsal özellikleri ile verim değerlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada genotiplerin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi için başta UPOV olmak üzere, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü (TTSM) tarafından karpuz için önerilen kriterler ve bazı referans değerler dikkate alınmıştır. Çalışmada; tohum, fide, bitki ve meyvede ölçüm ve gözlemler alınmıştır. Çalışma sonucunda, meyve ağırlık bakımından en büyük karpuzlar ortalama18,95 kg ile Sürme genotipinde elde edilirken, meyve suyunda çözünebilir kuru madde miktarı en yüksek Karakış ve Beyazkış (%9,0) genotipinde elde edilmiştir. Çalışma sonucunda Pembe ve Sürme genotiplerinde yoğun lif yapısı görülmüştür. Yeme alışkanlığı yönünden, küçük aile yapısından dolayı ve de çekirdek içeriği bakımından rahatsız etmeyecek düzeyde tüketime yönelik öneri sunmak için Ergani genotipinin bu özellikleri karşılayabilen genotip olduğu öne çıkmıştır. Diyarbakır yerel karpuz genotiplerinden Sürme genotipi diğer genotiplere göre bölgede tüketimi yaygındır. Başta Sürme genotipi olmak üzere diğer genotiplerin koruma altına alınması, genotiplerin morfolojik özelliklerinin belirlenmesi ve ayrıca üretiminin sürdürülebilmesi için ilk adım olan karakterizasyon çalışması bu çalışma ile gerçekleştirilmiştir. Bundan sonraki süreçte de bu çalışmanın ıslah programlarına zemin hazırlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca, daha önce Sürme adına alınan "coğrafi işaret" belgesi diğer genotiplerin korunması ve kayıt altına alınması için bu genotiplere de "coğrafi işaret" belgesi nin alınması için yeterli verilerin elde edildiği düşünülmektedir. Yapılan bu çalışma sonucunda Sürme dışında üreticilerde bulunmayan Beyazkış, Karakış ve Pembe genotiplerinin yetiştiriciliğinin yeniden yaygınlaşması gerekli çoğaltım materyalinin üretilebileceği düşünülmektedir.

This study was carried out to determine some agricultural characteristics and yield values of the local watermelon genotypes of Diyarbakır, Sürme, Beyazkış, Karakış, Pembe and Ergani genotype used as witnesses. In order to determine some agricultural characteristics of genotypes, the criteria recommended for watermelon and some reference values were taken into consideration, especially by UPOV, the Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü (TTSM). Study; measurements and observations were taken in seeds, seedlings, plants and fruits. As a result of the study, the largest watermelons in terms of weight were obtained in the Sürme genotype with an average of 18.95 kg, while the highest amount of soluble dry matter in the fruit juice was obtained in the Karakış and Beyazkış (9.0%) genotypes. As a result of the study, dense fiber structure was observed in the Pembe and Sürme genotypes. Ergani genotype has proven to be the genotype that can meet these characteristics in order to offer a level of consumption-oriented advice in terms of eating habits, small family structure and core content. Sürme genotype, one of the local watermelon genotypes in Diyarbakır, is common in the region compared to other genotypes. Characterization study, which is the first step to protect other genotypes, especially the Sürme genotype, to determine the morphological features of the genotypes and also to maintain their production, was carried out with this study. It is thought that this study will prepare the ground for breeding programs in the next period. In addition, it is thought that sufficient data has been obtained to obtain the "geographical indication" document for these genotypes in order to preserve and record other genotypes of the "geographical indication" document obtained in the name of Sürme. As a result of this study, it is thought that the reproduction material that needs to be re-expanded in the breeding of Beyazkış, Karakış and Pembe genotypes that are not found in producers other than Sürme.