Xebatên şanoya kurdî lı Batmanê dı çarçoveya têkılîyên cıvakî, çandî û polîtîk da
Yükleniyor...
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Son yıllarda Batman'da kültür sanat çerçevesinde yapılan teatral çalışmalar tezimizin çalışma konusudur. Kültür, sanat ve edebiyat odaklı yapılan çalışmada konunun mekânsal ve sosyolojik zemini de irdelendi. Kentleşme konusunda çok yeni olan Batman şehri pek çok alanda spesifik yönlerinin olması ve ön plana çıkmasıyla beraber tiyatro etkinliklerinin artışı ve tiyatro gruplarının sayısı ve görünürlüğüyle de dikkat çekici olmuştur. Bu kentte yapılan kültür sanat faaliyetleri Kürtlerin genel sosyo politik durumundan nasibini almış olup etkilense de dikkat çekici ve görünür bir şekilde bu kentte son yıllarda çok yoğun teatral etkinliklerin yapıldığı özellikle de niceliksel olarak diğer kürt yerleşim bölgelerine göre daha görünür, belirgin ve dikkat çekici bir artışla tiyatro grupları varlık göstermekte, oyunlar sergilemekte ve devamlılık göstermektedirler.Toplumsal, Kültürel ve Politik İlişkiler Bağlamında Batmanda Kürtçe Tiyatro Çalışmaları isimli bu tez çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Kürt tiyatrosunun başlangıcı ve gelişim süreci üzerine genel bir panorama verilip incelendi. Tarihçesi kronolojik olarak ve Kürtlerin yaşadığı parçalara ve coğrafyalara göre araştırıldı. Bu bölümün devamında 1990lı yıllardan bu yana Türkiye'de faaliyet gösteren ve oyunları Kürtçe yazıp, çevirip oynayan Kürt tiyatro gruplarını inceledik. İkinci bölümde de batmanda faaliyet gösteren ve çalışmalarını Kürtçe yapıp oynayan tiyatro grupları ile batmanın bu anlamda ön plana çıkmasının nedenleri ele alındı. Buna bağlı olarak kentteki Kürtçe tiyatro gruplarının isimleri kronolojik olarak verilerek yapılan ve yazılan oyunların isimleri ve detaylı bilgileri oyuncu ve yönetmenlerle soru cevap şeklinde yapılan görüşme formuyla tespit edilip incelenerek yazıldı. Üçünü bölümde ise yönetmen ve dramaturg Mîrza Metin tarafından yazılan ve orijinal bir Kürtçe tekst olan 'Kargalar' isimli tiyatro metni detaylı bir şekilde analiz edilerek incelendi. Bu tez çalışmasının sonunda tespit edilip görüldü ki batmanın pek çok alanda olduğu gibi kültür sanat alanında da ve özellikle tiyatro faaliyetlerinde çevresine göre ön plana çıktığı bunun da temelinde sosyolojik, kültürel, toplumsal, ekonomik ve ulusal sebeplerin olduğu görülmüştür. Batman kenti sosyolojik ve kültürel yapısıyla Kürt dili ve kültürünün egemen ve dominant yapısından kaynaklı kentteki Kürtçe kültür sanat faaliyetlerine ve özellikle de Kürtçe tiyatro çalışmalarının gelişmesine zemin oluşturmuştur.
In recent years, theatrical activities within the framework of culture and art in Batman are the subject of our thesis. The study focused on culture, art, and literature, while also examining the spatial and sociological ground of the topic. Batman, a city still very new in terms of urbanization, has gained attention with the increasing number and visibility of theater groups and performances, along with other unique and prominent features. Despite being influenced by the general sociopolitical condition of the Kurds, the cultural and artistic activities in this city, particularly theatrical ones, have grown significantly in recent years, with an observable, noticeable rise in the number of theater groups, compared to other Kurdish settlements. These groups have consistently staged plays and maintained a strong presence. Our thesis, titled Kurdish Theater Works in Batman within the Framework of Social, Cultural, and Political Impact, consists of three chapters. In the first chapter, we provide a general panorama and examination of the origins and development process of Kurdish theater. Its history is studied chronologically, based on the different regions and geographies where Kurds have lived. In the continuation of this chapter, we examine the Kurdish theater groups in Turkey that have been active since the 1990s, writing, translating, and performing plays in Kurdish. The second chapter focuses on the theater groups in Batman, who perform and produce their work in Kurdish, and examines the reasons why Batman has come to the forefront in this regard. We chronologically list the names of Kurdish theater groups in the city, along with the names and detailed information about the plays they have staged and written. This information is gathered through interviews with actors and directors. In the third chapter, we analyze in detail the play Kargalar (Crows), written by director and dramaturge Mirza Metin, which is an original Kurdish script. At the end of this thesis, it has been observed that, like many other areas, Batman stands out in the field of culture and arts, especially in theater, and this prominence is due to sociological, cultural, social, economic, and national factors. The sociological and cultural structure of Batman, with its dominant Kurdish language and culture, has provided a foundation for the development of Kurdish cultural and artistic activities, particularly Kurdish theatrical works.
Xebatên şanoyê yên ku van salên dawî li bajarê Batmanê tên kirin mijara teza me ye. Bi giştî çand û huner û bi taybetî jî beşek ji çand û hunerê ku me ji van beşan şano hiibijart û bû mijara xebata teza me ku bi alîyê xwe yê sosyolojîk û mekanî jî cihekî taybet girt. Lewra bajarê Batmanê, bajarekî ku ji hêla bajarvanîye va nû ye û bi gelek taybetmendîyên xwe dertê pêş ku ev çend salên dawîyê ye ku bi xebatên çandî û herweha bi taybetî jî di qada şanoya kurdî da ji alîyê hejmara komên şanoyê û lîstikan va li gorî bajarên din gelekî xuyanî bûye. Her çiqas rewşa xebatên çandî û hunerî yên li vî bajarî jî tesîra xwe ji rewşa kurdan ya giştî bigre jî dîsa jî di hêla xebatên şanoyî da ev bajar ji alîyê hejmara komên şanoyê û lîstikên wan va pir aktîf, afirîner û berhemdar e ku li gorî bajarên din yên kurdan gelek komên şanoyê lê hene û xebatên berbiçav û xuyanî yên şanoyê lê tên kirin. Ev mijara xebata me ya bi navê Xebatên Şanoya Kurdî Li Batmanê Di Çarçoveya Têkilîyên Civakî, Çandî û Polîtîk Da ji sê beşan pêk tê. Di beşa ewil da bi panoramayeka giştî rewşa şanoya kurdî û pêşketina wê li ber çavan tê raxistin. Dîrokçeya wê li gorî kronolojîyê û pêşketina wê ya li beşên welatê kurdan tê vegotin. Herweha di dewama vê beşê da dîsa behsa kom û înisîyatîfên şanoya kurdî yên li tirkîyeyê ku ji salên 1990î û vir va hatine avakirin û xebatên xwe bi kurdî kirine/dikin hatîye behskirin. Di beşa duduyan da jî geşedana şanoyê li Batmanê û sedemên geşedana xebatên şanoyê li Batmanê bi berfirehî hatîye lêkolînkirin. Bi vê ra girêdayî navên kom û înisîyatîfên li vî bajarî bi şêwazeka kronolojik hatîye dayîn û xebatên ku heta niha hatine kirin û tên kirin bi rêya formên pirsan û hevdîtinên ligel şanoger û kesên têkildar ra hatine tespîtkirin û nivîsandin. Di beşa sêyem de jî teksteka şanoyê ya bi navê ‘Serencama Qijikan’ ku weke metneka resen ya bi kurdî ku ji alîyê derhêner û dramatûrg Mîrza Metînî va hatîye nivîsîn, bi hûrgilî û berfirehî ligel dayîna kurteya metnê hate analîzkirin û nirxandin. Di dawîya nirxandin û lêkolîna vê xebatê da hate peyitandin ku bajarê Batmanê bi hin taybetmendîyên xwe derdikeve pêş ku ev jî aliyekî wê yê çandî û hunerî ye ku xwedî sedemên civakî, çandî, aborî, neteweyî û psîkolojîk in. Bajarê Batmanê bi sosyolojîya xwe û atmosfera xwe ya serwerîya çanda kurdî, rê dide ku bi giştî çand û hunera kurdî û bi taybetî jî şanoya kurdî li vî bajarî pêş bikeve.
In recent years, theatrical activities within the framework of culture and art in Batman are the subject of our thesis. The study focused on culture, art, and literature, while also examining the spatial and sociological ground of the topic. Batman, a city still very new in terms of urbanization, has gained attention with the increasing number and visibility of theater groups and performances, along with other unique and prominent features. Despite being influenced by the general sociopolitical condition of the Kurds, the cultural and artistic activities in this city, particularly theatrical ones, have grown significantly in recent years, with an observable, noticeable rise in the number of theater groups, compared to other Kurdish settlements. These groups have consistently staged plays and maintained a strong presence. Our thesis, titled Kurdish Theater Works in Batman within the Framework of Social, Cultural, and Political Impact, consists of three chapters. In the first chapter, we provide a general panorama and examination of the origins and development process of Kurdish theater. Its history is studied chronologically, based on the different regions and geographies where Kurds have lived. In the continuation of this chapter, we examine the Kurdish theater groups in Turkey that have been active since the 1990s, writing, translating, and performing plays in Kurdish. The second chapter focuses on the theater groups in Batman, who perform and produce their work in Kurdish, and examines the reasons why Batman has come to the forefront in this regard. We chronologically list the names of Kurdish theater groups in the city, along with the names and detailed information about the plays they have staged and written. This information is gathered through interviews with actors and directors. In the third chapter, we analyze in detail the play Kargalar (Crows), written by director and dramaturge Mirza Metin, which is an original Kurdish script. At the end of this thesis, it has been observed that, like many other areas, Batman stands out in the field of culture and arts, especially in theater, and this prominence is due to sociological, cultural, social, economic, and national factors. The sociological and cultural structure of Batman, with its dominant Kurdish language and culture, has provided a foundation for the development of Kurdish cultural and artistic activities, particularly Kurdish theatrical works.
Xebatên şanoyê yên ku van salên dawî li bajarê Batmanê tên kirin mijara teza me ye. Bi giştî çand û huner û bi taybetî jî beşek ji çand û hunerê ku me ji van beşan şano hiibijart û bû mijara xebata teza me ku bi alîyê xwe yê sosyolojîk û mekanî jî cihekî taybet girt. Lewra bajarê Batmanê, bajarekî ku ji hêla bajarvanîye va nû ye û bi gelek taybetmendîyên xwe dertê pêş ku ev çend salên dawîyê ye ku bi xebatên çandî û herweha bi taybetî jî di qada şanoya kurdî da ji alîyê hejmara komên şanoyê û lîstikan va li gorî bajarên din gelekî xuyanî bûye. Her çiqas rewşa xebatên çandî û hunerî yên li vî bajarî jî tesîra xwe ji rewşa kurdan ya giştî bigre jî dîsa jî di hêla xebatên şanoyî da ev bajar ji alîyê hejmara komên şanoyê û lîstikên wan va pir aktîf, afirîner û berhemdar e ku li gorî bajarên din yên kurdan gelek komên şanoyê lê hene û xebatên berbiçav û xuyanî yên şanoyê lê tên kirin. Ev mijara xebata me ya bi navê Xebatên Şanoya Kurdî Li Batmanê Di Çarçoveya Têkilîyên Civakî, Çandî û Polîtîk Da ji sê beşan pêk tê. Di beşa ewil da bi panoramayeka giştî rewşa şanoya kurdî û pêşketina wê li ber çavan tê raxistin. Dîrokçeya wê li gorî kronolojîyê û pêşketina wê ya li beşên welatê kurdan tê vegotin. Herweha di dewama vê beşê da dîsa behsa kom û înisîyatîfên şanoya kurdî yên li tirkîyeyê ku ji salên 1990î û vir va hatine avakirin û xebatên xwe bi kurdî kirine/dikin hatîye behskirin. Di beşa duduyan da jî geşedana şanoyê li Batmanê û sedemên geşedana xebatên şanoyê li Batmanê bi berfirehî hatîye lêkolînkirin. Bi vê ra girêdayî navên kom û înisîyatîfên li vî bajarî bi şêwazeka kronolojik hatîye dayîn û xebatên ku heta niha hatine kirin û tên kirin bi rêya formên pirsan û hevdîtinên ligel şanoger û kesên têkildar ra hatine tespîtkirin û nivîsandin. Di beşa sêyem de jî teksteka şanoyê ya bi navê ‘Serencama Qijikan’ ku weke metneka resen ya bi kurdî ku ji alîyê derhêner û dramatûrg Mîrza Metînî va hatîye nivîsîn, bi hûrgilî û berfirehî ligel dayîna kurteya metnê hate analîzkirin û nirxandin. Di dawîya nirxandin û lêkolîna vê xebatê da hate peyitandin ku bajarê Batmanê bi hin taybetmendîyên xwe derdikeve pêş ku ev jî aliyekî wê yê çandî û hunerî ye ku xwedî sedemên civakî, çandî, aborî, neteweyî û psîkolojîk in. Bajarê Batmanê bi sosyolojîya xwe û atmosfera xwe ya serwerîya çanda kurdî, rê dide ku bi giştî çand û hunera kurdî û bi taybetî jî şanoya kurdî li vî bajarî pêş bikeve.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Tiyatro, Çand, Civak, Şanoya Kurdî, Batman, Theater, Society, Culture, Kurdish theater, Kültür, Toplum, Kürt tiyatrosu
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Uğurlu, A. (2024). Xebatên şanoya kurdî lı Batmanê dı çarçoveya têkılîyên cıvakî, çandî û polîtîk da. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
