Mağara sedimanlarının (speleotem) paleocoğrafya araştırmalarında önemi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bir vaka çalışması
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2023
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Geçmişte yaşanan doğal ortam koşulların ortaya konması, paleocoğrafya araştırmalarında, özellikle
jeoarkeolojik çalışmalarda büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla, daha çok Holosen çevre koşulları ve
insana etkilerini ele alan ve ortamın klimatik, jeomorfolojik, hidrografik, toprak ve bitki örtüsü
özelliklerinin belirlenmesinde birçok yöntem ve teknik uygulanmaktadır.
Bunlardan biri de kireçtaşı mağaralarında bulunan speleotemler (dikitler= stalagmite) üzerinde yapılan
çalışmalardır. Avantajları arasında: geniş mekânsal dağılımı vermesi; tarihleme teknikleri için uygun
olması; iklim proksileri açısından zengin olması; süreklilik gösterebilmesi, uzun zaman aralığı ve
karşılaştıra bilirlik özelliklerine sahip olması sayılabilir. Bunun yanı sıra laminalar, içlerindeki yıllık
büyüme oranları açık / koyu renkli kalsit laminalarının sayısı ve kalınlıkları, spektral analizleri kullanılarak,
yüzey iklim koşulları, yüzey sıcaklıkları, güneş aktivitesindeki yüksek frekanslı değişiklikler, iklimsel
döngüler ve toprak CO ’nin mevsimsel değişimi gibi konularda önemli veriler sağlayabilir.
2
Diyarbakır havzasında paleo-coğrafik koşulların insan yaşamı ve uygarlıklarla ilişkisini belirleme
konusunda söz konusu teknik ve yöntemlerin uygulanması için bir vaka çalışması yapılmıştır. Bu amaçla
Diyarbakır havzasının kuzeyinde Güneydoğu Torosların güney eteklerindeki orojenik kuşakta yer alan iki
mağara tespit edilmiştir. Bunlar; Diyarbakır ili Dicle ilçe merkezi civarındaki Bozoba (Kulbeyn) mağarası
ile Lice civarındaki Birkleyn mağarasıdır.
Bu makalede her iki mağaradan alınan ve oluşumu devam eden dikit örneklerine ilişkin ilk bulgu ve
değerlendirmeler ele alınmıştır.
Natural environment conditions experienced in the past are of great concern in paleogeographic and geoarchaeological researches. Diverse approaches (methods, technics) are applied in these researches, that currently examine Holocene climatic conditions and their relationships with human, geomorphological, hydrographic, soil and vegetation conditions. Among these paleoenvironmental researches, the study of stalagmites, a type of secondary carbonate formed in limestone caves (where speleothems grow), is a performing approach. Among palaeoclimatic researches, stalagmites have become increasingly important among other geological archives. Stalagmites present indeed advantages such as a wide spatial distribution, a suitability for various dating methods, the presence of several climate proxies, the capacity of recording long intervals, a continuity in the record growth or/and discontinuities expressing humidity increase/decrease, or even drought. In addition, sampling cost is low comparably to some other approaches. In addition, the number of light and dark coloured laminated calcite provides, when completed with spectral analyzes, important data on climatic/environmental conditions for the formation of lamination such as: surface temperatures, drip rate related to effective infiltration, seasonal variation of soil actitivty and CO concentration etc. The case study presented here aims mainly at evidencing climatic changes since the Last Glacial, their relationship with the sub-regional to regional paleogeographic evolutions, as well as providing data fort the study of the relationships between climate and human life and civilizations on the regional scale. In the frame of these aims, we identified two caves in the orogenic belt at the southern skirts of the Southeastern Taurus Mountains, north of the Diyarbakır sedimentary basin. These caves are the Bozoba cave system (Kulbeyn, in the Dicle district) and the Birkleyn cave system (in the Lice district). In this study our aim is to expose our initial findings, especially the evaluation of the time periods concerned, analyses and expected results.
Natural environment conditions experienced in the past are of great concern in paleogeographic and geoarchaeological researches. Diverse approaches (methods, technics) are applied in these researches, that currently examine Holocene climatic conditions and their relationships with human, geomorphological, hydrographic, soil and vegetation conditions. Among these paleoenvironmental researches, the study of stalagmites, a type of secondary carbonate formed in limestone caves (where speleothems grow), is a performing approach. Among palaeoclimatic researches, stalagmites have become increasingly important among other geological archives. Stalagmites present indeed advantages such as a wide spatial distribution, a suitability for various dating methods, the presence of several climate proxies, the capacity of recording long intervals, a continuity in the record growth or/and discontinuities expressing humidity increase/decrease, or even drought. In addition, sampling cost is low comparably to some other approaches. In addition, the number of light and dark coloured laminated calcite provides, when completed with spectral analyzes, important data on climatic/environmental conditions for the formation of lamination such as: surface temperatures, drip rate related to effective infiltration, seasonal variation of soil actitivty and CO concentration etc. The case study presented here aims mainly at evidencing climatic changes since the Last Glacial, their relationship with the sub-regional to regional paleogeographic evolutions, as well as providing data fort the study of the relationships between climate and human life and civilizations on the regional scale. In the frame of these aims, we identified two caves in the orogenic belt at the southern skirts of the Southeastern Taurus Mountains, north of the Diyarbakır sedimentary basin. These caves are the Bozoba cave system (Kulbeyn, in the Dicle district) and the Birkleyn cave system (in the Lice district). In this study our aim is to expose our initial findings, especially the evaluation of the time periods concerned, analyses and expected results.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Paleocoğrafya, Karstik Mağara, Dikit, Birkleyn Mağaraları, Bozoba Mağarası
Kaynak
“Manfred Osman KORFMANN” Anısına paleocoğrafya ve jeoarkeoloji araştırmaları-II
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Karadoğan S., Nehme C., Al A., Pon-Branchu E., Damase M. ve Kuzucuoğlu C., (2023). Mağara sedimanlarının (speleotem) paleocoğrafya araştırmalarında önemi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bir vaka çalışması. Rüstem Aslan - Ertuğ Öner (Ed.), “Manfred Osman KORFMANN” Anısına paleocoğrafya ve jeoarkeoloji araştırmaları-II içinde (292-312. ss.). Ege Üniversitesi Yayınları, Edebiyat Fakültesi Yayın No: 225, İzmir
