Diyarbakır’da yaşamın kaynağı: Karacadağ
| dc.authorid | 0000-0002-0680-5745 | en_US |
| dc.contributor.author | Karadoğan, Sabri | |
| dc.date.accessioned | 2023-12-19T08:26:21Z | |
| dc.date.available | 2023-12-19T08:26:21Z | |
| dc.date.issued | 2023 | en_US |
| dc.department | Dicle Üniversitesi, Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi, Coğrafya Eğitimi Bölümü | en_US |
| dc.description.abstract | Diyarbakır’ın kuruluş tarihinde önemli bir yeri olan Karacadağ, oldukça geniş bazaltik lav platosu üzerinde yükselen, basık (Hawaii tipi) bir volkan konisidir. Karacadağ’a bağlı volkanik faaliyetler, günümüzden yaklaşık 26 milyon yıl önce başlayan ve hâlâ devam eden, günümüzdeki depremlerin de nedenini oluşturan genç tektonik hareketlerle ilgili olarak ortaya çıkmıştır. Dağın volkanik kütlesinin, bir ağız veya kraterden çıkan lavlarla değil, farklı ağızlardan çıkan ve belirli yönlerde yayılan lavlarla meydana geldiği, son dönemlerde ise patlamalı aktiviteler ile günümüzden yaklaşık 70-80 bin yıl öncesine kadar faal olduğu ileri sürülmektedir. Akıcı lavların yeryüzüne çıkmasıyla oluşan geniş Karacadağ kütlesi yayvan ve geniş kalkan şekilli bir volkandır. Bazaltlardan sızan suların, geçirimsiz killi topoğrafya yüzeyi boyunca topoğrafik eğime uygun olarak akışa geçmesiyle, Diyarbakır ve çevresinde kuruluşundan beri kentin içme suyu ihtiyacını karşılayan Gözeli, Anzele, Alipınar ve İçkale suyu gibi önemli kaynaklar oluşmuştur. Karacadağ platoları üzerinde, genellikle bazalt kayacı üzerinde gelişmiş, bünyesinde daha çok balçık, killi balçık bulunan, besin maddeleri bakımından zengin ve koyu renkli bazaltik topraklar bulunur. Toprağın derinleştiği yerler tarla ve çeltik tarımına izin verirken, toprakların sığlaştığı yerlerde bağcılık yapılmaktadır. Daha yüksek kesimler ise genellikle mera alanı olarak kullanılır. Günümüzde sadece Karacadağ’ın 1500-1900 m. yükseltilerinde küçük topluluklar halinde ağaç formasyonlarına rastlanır. Kurakçıl meşe türlerinden oluşan bu topluluklar eskiden yörede orman olduğunun belirtisidir. Karacadağ, tüm Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bitki çeşitliliği açısından zenginlik gösteren pek çok bitkinin gen merkezi konumundadır. Nitekim dağ ve çevresi, arasında endemiklerin de bulunduğu 250’den fazla bitki türü mevcuttur. Diyarbakır eski kent çekirdeğinin kurulduğu alandaki bazalt kütlelerinde Dicle’nin aşındırıcı etkisiyle dik yamaçlar meydana gelmiştir. Bu yamaçlar savunmaya elverişli bir mekân oluşturmanın yanı sıra surlar, konutlar ve diğer mimarî yapılar için de uygun malzemenin teminini sağlamıştır. Karacadağ, geçmişte olduğu gibi günümüzde de hayvancılıkla uğraşan konar-göçer (koçer) aşiretlerin yaylak (zozan) alanıdır. | en_US |
| dc.identifier.citation | Karadoğan, S. (2023). Diyarbakır’da yaşamın kaynağı: Karacadağ. Diyarbakır Kültür ve Medeniyet Dergisi, (8), 33-39. | en_US |
| dc.identifier.endpage | 39 | en_US |
| dc.identifier.issn | 2757-8755 | |
| dc.identifier.issue | 8 | en_US |
| dc.identifier.startpage | 33 | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11468/13081 | |
| dc.institutionauthor | Karadoğan, Sabri | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi | en_US |
| dc.relation.ispartof | Diyarbakır Kültür ve Medeniyet Dergisi | |
| dc.relation.publicationcategory | Diğer | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.subject | Diyarbakır | en_US |
| dc.subject | Karacadağ | en_US |
| dc.subject | Bazalt | en_US |
| dc.title | Diyarbakır’da yaşamın kaynağı: Karacadağ | en_US |
| dc.title | Diyarbakır’da yaşamın kaynağı: Karacadağ | |
| dc.type | Contribution To Periodical | en_US |
