Kyoto Protokolü ve Türkiye’nin uyum sürecinin değerlendirilmesi

Tüm dünyada giderek etkisi artan iklim değişikliği küresel olarak önlem alınması gereken bir kriz haline geldi. Sanayi Devrimi sonrasında dramatik hale gelen insan kaynaklı sera gazı emisyonlarındaki artış iklimi olumsuz etkilemektedir. Önlem alınmazsa tüm canlıların yaşamında, geri dönüşümü yüzyıllar alacak veya hiç olmayacak şekilde tahribatlara sebep olacaktır. Bu durum devletleri ulusal ve uluslararası düzeyde mücadele etmeye teşvik etmiş ve iklim değişikliği ile mücadele için Birleşmiş Milletler öncülüğünde somut adımlar atılmıştır. Öncelikle Kyoto Protokolü’nün ön anlaşması niteliğinde olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi imzalanmış, ardından Kyoto Protokolü ve Paris Sözleşmesi ile küresel çözüm arayışına devam edilmiştir. Bu çalışmada Kyoto Protokolü’nün onaylanmasının protokole taraf olan ülkelerden Türkiye üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu bağlamda öncelikle protokolün Birinci Taahhüt Dönemi (2008-2012) ve İkinci Taahüt Dönemi (2013-2020) için Türkiye’nin sera gazı emisyonu endeksleri hesaplanmış ve gerçekleşen emisyonlar 1990 yılı (baz yıl) emisyon değerleriyle karşılaştırılmıştır. Çalışmada ayrıca Türkiye’nin 1990-2020 yıllarına ait gerçekleşen sera gazı emisyonu parametreleri esas alınarak, 2021-2050 yılları arası için Türkiye’nin emisyon trendi (gidişi) belirlenmiştir. Modelleme için Lineer Regresyon, ARIMA ve Yapay Sinir Ağları (YSA) yöntemleri kullanılmıştır. Böylece hem bu yöntemlerin gidiş analizindeki kaabiliyetleri belirlenmiş hem de Türkiye için ileriye yönelik tahminler yapılmıştır. Diğer taraftan emisyon azaltımında Türkiye’nin mevcut durumunun olası nedenleri ortaya konmuş ve emisyon azaltımındaki başarımızı artırmak için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Climate change, which has an increasing impact on all over the world, has become a crisis that requires global precautions. The increase in human-induced greenhouse gas emissions, which became dramatic after the Industrial Revolution, negatively affects the climate. If no precautions are taken, it will cause damage to the livings life that the recovery will take centuries or never be recovered. This situation encouraged states to fight at national and international levels, and concrete steps were taken under the leadership of the United Nations to combat climate change. First of all, the United Nations Framework Convention on Climate Change, which is the preliminary agreement of the Kyoto Protocol, was signed, and then the search for a global solution continued with the Kyoto Protocol and the Paris Agreement. In this study, the effects of the ratification of the Kyoto Protocol on Türkiye, one of the parties to the protocol, were investigated. In this context, firstly the first and the second Commitment Periods (2008-2012 and 2013 - 2020) greenhouse gas emission indices were calculated for Turkey and the actual emissions were compared with the emission values of 1990 (base year). In addition, in the study, Türkiye's emission trend was determined for the period 2021-2050, based on greenhouse gas emission parameters determined for the period of 1990-2020. Linear Regression, ARIMA and Artificial Neural Networks (ANN) methods were used for modeling. Thus, the capabilities of these methods in trend analysis were assessed and future predictions were made for Türkiye. On the other hand, the possible reasons for the current situation in emission reduction have been revealed and various suggestions have been made to increase our success in emission reduction.