Diyarbakır türbeleri

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin orta kısmında bulunan Diyarbakır kenti, Mezopotamya’ya yakınlığı, Tarihi İpek Yolu’nun geçtiği kavşak kentlerden biri olması ve Hurrilerden Osmanlı dönemine kadar birçok devletin hâkimiyetinde kalması nedeniyle kültürel ve sanatsal faaliyetler açısından oldukça zengin bir kenttir. Bu nedenlerden dolayı Diyarbakır şehrine hâkim olan her devlet yoğun bir imar faaliyetine girişmiş ve burada birçok mimari eser inşa etmiştir. Diyarbakır’da hüküm süren uygarlıklara ait çok sayıda mimari eser, çeşitli onarımlarla günümüze ulaşmıştır. Bu yapı gruplarından biri de türbelerdir. Diyarbakır il merkezinde ve merkeze bağlı köylerde günümüze ulaşan yirmi bir türbe tespit edilmiştir. Bu çalışma kapsamında incelediğimiz türbeler; Nasıruddevle Mansur ve Eşi Sittünas’ın Türbeleri, Sultan Şücaeddin Türbesi, Lala Bey Türbesi, Şeyh Yusuf Hemedani Türbesi, Fatih Paşa Türbesi, İskender Paşa Türbesi, Özdemiroğlu Osman Paşa Türbesi, Zincirkıran Türbesi, Hamza Baba Türbesi, Sarı Saltık Türbesi, Zübeyde ve Leylâ Hanımlar Türbesi, İmam Akil Türbesi, Sahabeler Türbesi, Murtaza Paşa Türbesi, Arap Şeyh Türbesi, Hançeri Güzar Türbesi, Dabanoğlu Türbesi, Halvet Baba Türbesi, Şeyh Abdülcelil Türbesi ve Şeyh Muhammed Amidi Türbesi’dir. Bu türbelerden bir tanesi Mervanoğulları dönemine, bir tanesi Artuklular dönemine, bir tanesi Akkoyunlular dönemine aittir. Geriye kalan on sekiz türbe ise Osmanlı döneminde inşa edilmiştir. Diyarbakır Türbeleri’nde de Türk türbe mimarisinde yaygın olarak kullanılan, kare, dikdörtgen, dairesel, baldaken ve sekizgen plan şeması uygulanmıştır. Türbelerin bir kısmı iki renkli düzgün kesme taş malzemeden, diğerleri ise siyah bazalt taştan inşa edilmiştir.

Located in the central part of Southeastern Anatolia Region, the city of Diyarbakir, is a city rich in cultural and artistic activities because of being close to Mesopotamia, being one of the intersections of the historic Silk Road passed, and remaining under the sovereignty of many states from Hurries to the Ottoman period. For these reasons, every state dominating the city of Diyarbakir engaged in an intensive development activity and constructed several architectural works. A large number of architectural works of the prevailing civilizations in Diyarbakir have survived various renovations. Tombs are one of these structures. Twenty one tombs can be seen in the centre of Diyarbakır and its villages. Mausoleums examined under the scope of these study are; Shrines of Nasrudevle Mansur and his wife Sittünas, Tomb of Sücaeddin Sultan, Tomb of Lala Beg, Tomb of Sheikh Yusuf Hamadani, Tomb of Fatih Pasha, Alexander Pasha Tomb, Tomb of Ozdemiroglu Osman Pasha, Zincirkiran Tomb, Tomb of Hamza Baba, Sari Saltık Tomb, Tomb of Ladies Leyla and Zübeyde, Tomb of Imam Aqil, Tombs of Sahabas, Tomb of Murtaza Pasha, Tomb of the Arab Sheikh, Hanceri Guzar Tomb, Tomb of Dabanoglu, Halvet Baba Tomb, Tomb of Sheikh Abdülcelil and Sheikh Mohammed Amidi Tomb. One of these works belong to Marwanid Dynasty period, Another one belongs to Artuqid, and the other one goes back to Akkoyunlu Dynasty and the other eighteen works were built during the period of Ottoman period. Square, rectangular, circular, baldachin, and octagonal, commonly used in the tombs located in Diyarbakır and in Turkish mausoleum architecture have been applied. Some of the shrines of two-color smooth cutting stone material, while others have been built in black basalt stone.