Doğal ve kültürel peyzaj değişikliklerinin mekân algısına etkileri: Hasankeyf örneği
Yükleniyor...
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Dicle Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Peyzaj değişimi, doğal veya beşeri çevrelerde meydana gelen fiziksel, sosyal ve kültürel
değişiklikleri ifade eder. Bu değişimler, çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir; örneğin,
şehirleşme, baraj ve yol inşaatları, tarım faaliyetleri, sanayileşme, iklim değişikliği veya doğal
afetler gibi etkenler peyzajın görünümünü ve işlevini etkileyebilir. Peyzaj değişimi, insanların
mekân algısında, doğa ile olan ilişkilerini ve çevresel deneyimlerinde de değişiklikler meydana
getirir. Fiziki ve beşeri ortamda meydana gelen değişikliklerin derin bir şekilde yaşandığı
örneklerden biri de tarihi Hasankeyf yerleşmesi ve çevresidir.
Bölgedeki su kaynaklarını yönetmek ve enerji üretmek amacıyla inşa edilen Ilısu Barajı inşaatı
nedeniyle, içinde Hasankeyf ören yerinin ve yerleşmesinin de bulunduğu Dicle Vadisi ve
kollarının bir bölünü sular altında kaldı. Bu durum, Hasankeyf yerleşmesinin yanı sıra
çevredeki birçok doğal, tarihi ve kültürel mirasın büyük bir kısmının kaybolmasına neden
olmuş, yerleşme ve fonksiyonel alanları, vadinin kuzeyinde Raman Dağı eteklerinde yeni bir
konsept ile inşa edilmiştir. Dolayısıyla eski Hasankeyf ile yeni Hasankeyf arasındaki biri birine
benzemeyen bu değişim, önceki peyzajı bilenler üzerinde çok değişik etkiler bırakmaktadır.
Bu tür peyzaj değişimlerinin bireylerin psikolojik durumları ve duygusal tepkileri üzerinde
önemli etkiler meydana getirdiği bilinmektedir. Bu araştırma, peyzaj değişiminin üniversite
öğrencilerinin mekân algısında yarattığı değişiklikleri ve etkileri ölçmeyi amaçlamaktadır.
Araştırma nedeniyle iki kez yeni Hasankeyf ve çevresine öğrenci gezisi düzenlenmiş, gezi
sonrası tüm öğrencilere üç bölümden oluşan gezi alanlarıyla ilgili deneyimlerini, duygularını
ve düşüncelerini ifade etmeleri için elektronik ortamda bir anket uygulanmıştır. Bu sorular, mekânsal değişimlerin bireyler üzerindeki psikolojik etkilerini ve doğa ile insan arasındaki
ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, peyzaj değişimlerinin toplumsal ve kültürel
boyutlarını da ele alarak, bu alandaki literatüre katkıda bulunmayı hedeflemektedir.
Landscape change refers to the physical, social, and cultural alterations occurring in natural or human environments. These changes can stem from various factors such as urbanization, the construction of dams and roads, agricultural activities, industrialization, climate change, or natural disasters, all of which can affect the appearance and function of landscapes. Landscape changes result in modifications to individuals’ spatial perceptions, their relationship with nature, and their environmental experiences. A notable example of profound changes in the physical and human environment is the historical site and settlement of Hasankeyf. Due to the construction of the Ilısu Dam, which was built to manage water resources and generate energy, parts of the Tigris Valley and its tributaries, including the Hasankeyf archaeological site and settlement, were submerged. This situation led to the loss of much of the region's natural, historical, and cultural heritage. The settlement and functional areas have been reconstructed in a new concept at the foothills of Raman Mountain, north of the valley. Consequently, the transformation between Old Hasankeyf and New Hasankeyf—two entities that bear little resemblance to each other—has had various effects on those familiar with the previous landscape. It is known that such landscape changes significantly impact individuals' psychological states and emotional responses. This research aims to measure the changes and effects of landscape alteration on university students' spatial perceptions. In light of the research, two field trips to New Hasankeyf and its surroundings were organized for students, after which a three-part electronic survey was administered to capture their experiences, feelings, and thoughts about the site. The questions aim to examine the psychological effects of spatial changes on individuals and the relationship between nature and humans. Additionally, the research seeks to address the social and cultural dimensions of landscape changes and contribute to the existing literature in this field.
Landscape change refers to the physical, social, and cultural alterations occurring in natural or human environments. These changes can stem from various factors such as urbanization, the construction of dams and roads, agricultural activities, industrialization, climate change, or natural disasters, all of which can affect the appearance and function of landscapes. Landscape changes result in modifications to individuals’ spatial perceptions, their relationship with nature, and their environmental experiences. A notable example of profound changes in the physical and human environment is the historical site and settlement of Hasankeyf. Due to the construction of the Ilısu Dam, which was built to manage water resources and generate energy, parts of the Tigris Valley and its tributaries, including the Hasankeyf archaeological site and settlement, were submerged. This situation led to the loss of much of the region's natural, historical, and cultural heritage. The settlement and functional areas have been reconstructed in a new concept at the foothills of Raman Mountain, north of the valley. Consequently, the transformation between Old Hasankeyf and New Hasankeyf—two entities that bear little resemblance to each other—has had various effects on those familiar with the previous landscape. It is known that such landscape changes significantly impact individuals' psychological states and emotional responses. This research aims to measure the changes and effects of landscape alteration on university students' spatial perceptions. In light of the research, two field trips to New Hasankeyf and its surroundings were organized for students, after which a three-part electronic survey was administered to capture their experiences, feelings, and thoughts about the site. The questions aim to examine the psychological effects of spatial changes on individuals and the relationship between nature and humans. Additionally, the research seeks to address the social and cultural dimensions of landscape changes and contribute to the existing literature in this field.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Hasankeyf, Ilısu Barajı, Peyzaj değişimi, Mekân algısı
Kaynak
2. Uluslararası Kentsel ve Bölgesel Kalkınma Sempozyumu (ISURDEV’24), Bildiri Özeti Kitapçığı
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Karadoğan, S., Yetmen, H. ve Durmuş, E. (2024). Doğal ve kültürel peyzaj değişikliklerinin mekân algısına etkileri: Hasankeyf örneği. 2. Uluslararası Kentsel ve Bölgesel Kalkınma Sempozyumu (ISURDEV’24), Bildiri Özeti Kitapçığı içinde, (ss. 30-31). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
