Yanık nedeni ile acile başvuran hastaların sosyodemografik verileri ve mortalite üzerine etkili faktörler (İki yıllık retrospektif çalışma)

Yanıkta; ısı, elektrik, kimyasal maddeler ve radyasyon gibi etkenler neticesinde ortaya çıkan, dokuların tolere edemeyeceği düzeyde enerjinin yol açtığı, koagülasyon nekrozu gelişir. Yanık hasarının şiddeti maruz kalınan ısının derecesine, temas süresine ve maruz kalan derinin kalınlığına bağlıdır. Sınırlı yüzey yanıklarında organizma lokal cevap ile sorunu çözerken, geniş ve derin yanıklar sistemik hasarla, hatta ölümle sonuçlanabilir. Çalışmamızda, yanık nedeni ile başvuran hastalarda mortalitesinde etkili faktörleri bulmayı amacıyla planladık. 2006?2007 yıllarında haşlama, alev ve elektrik yanıkları nedeni ile Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesine başvuran 1003 hastanın verilerini retrospektif olarak inceledik. Çalışmaya dahil edilen 1003 hastamızın 925 ( %92.3)'i yaşadı (grup 1), 78 (%7.7)'i öldü (grup 2). Genel mortalite oranını ise %7.7 olarak bulduk. Erkek cinsiyeti (p=0.000) ve yaşın mortalitede anlamlı olduğunu bulduk. Tüm yaş grupları (p<0.05) anlamlı olmakla beraber, >40 olmak (p=0.000) mortalite açısından, <10 yaş olmak (p=0.000) yanmaya maruz kalmak açısından yüksek risk grubunu oluşturdu. Yanık genişliğinin %21?40 arası olması (p=0.034),>%41 olması (p=0.000),yanığın derin ikinci derece olması yüksek risk olarak bulduk. Pediatri yoğunbakımda (p=0.000) yatan hastalar yüksek mortal seyretti. Yanık Ünitesinde (p=0.000) yatanlar ve poliklinikten takip edilenler (p=0.000) ise nispeten daha az riskli hastalardı. Yatış süresinin 10 günden fazla olması (p=0.000), başvuru esnasında deliryum varlığı (p=0.001), hiperüriseminin olması (p=0.006), sepsis gelişmesi (p=0.000), debridman ihtiyacı duyulması (p=0.000), greftleme(p=0.000) ve fasiyotomi (p=0.000) yapılması, hipovolemik şok gelişmesi (p=0.000), kan kültürünün (p=0.000) ve yara kültürünün pozitif (p=0.000) olması, kültürde psödomonas üremesi (p=0.000), hastaların ölmesinde önemli faktörlerdi. Yanık tedavisi zor ve beraberinde komplikasyonlarla seyreden ölümcül bir travmadır. Öncelikle yanıktan korunmak en önemli hususiyettir. Bu amaçla Ulusal düzeyde halkı bilinçlendirici projeler geliştirilmelidir. Ciddi yanıkların tedavileri mutlaka tam teşeküllü bir hastanenin yanık ünitesinde yapılmalıdır. Anahtar kelimeler: Mortalite, Yanık, Risk Faktörleri

In burn heat, electricity, chemical agents and radiation effect causes the energy that can not be tolerated by the tissues and coagulation necrosis occurs. The severity of burn is associated with increased temperature, the duration of exposure and the thickness of the effected skin. In small superficial burns organism can heal by the local answer but in wide and deep burns sistemic injury even death can occur. In our study we evaluated the data of 1003 patients admitted to Dicle university hospital between 2006 and 2007 suffering from boiling, flame and electrical burns. After the first treatment of patiens in emergency department according to the severity of burn some were transferred to burn unit some were transferred to pediatric intensive care unit and some require only outpatient treatment. 925 (92, 3%) of 1003 patient accepted to the study survived (group 1) and 78 (7,7%) patient died (group 2). Total mortality ratio was 7,7% ın the study we researched the factors effecting on mortality in boiling, flame and electric burns. We found that male sex was highly meaninigful in mortality (p=0.000) and female sex was highly meaningful in survival (p=0.000).we found that age is an important factor in mortality. All the age groups were meaningful (p<0.005) but patients older then 40 (p=0.000) for mortality and patients yonger then 10 years for the risk of burns were considered as the high risk groups. The size of the burn between 21?40 % (p=0.034), size of burn >%41 (p=0.000), deep partial-thickness burns were found as high risk. The patients admitted to pediatric intensive care unit had high mortality. The patients that admitted to burn unit and required outpatient treatment had lower risk. Hospitalization longer then 10 days (p=0.000), the presence of delirium during admission (p=0.001), existence of hiperürisemia (p=0.006), sepsis development (p=0.000), hipovolemic shock (p=0.000), positive blood cultures (p=0.000), positive wound cultures (p=0.000), pseudomonas proliferation in cultures (p=0.000) were facts important over mortality. In addition patients that required early debridement, skin grafting, fasciotomy, were the high risk groups for mortality. Key words: mortality, burn, risk factors