Serahsî’de Hikmet Kavramı

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.authorTaş, Aydın
dc.date.accessioned2025-03-08T18:27:28Z
dc.date.available2025-03-08T18:27:28Z
dc.date.issued2022
dc.departmentDicle Üniversitesi
dc.description.abstractHikmet kelimesi, Kitap, Sünnet ve kıyas delillerinde geçen önemli bir kavramdır. Söz konusu kavram usûl, furû ve fıkhın diğer alt türlerine ait literatürde de değişik münasebetlerle kullanılmaktadır. Bu çalışmada hikmet kavramının fıkıh edebiyatında hangi anlamlarda kullanıldığı Hanefî fakih Serahsî özelinde tespit edilmeye çalışmıştır. Bahsi geçen gayeye matuf olarak onun el-Mebsût, el-Usûl, Şerhu’s-Siyeri’l-kebîr, Şerhu’l-Câmii’s-sagîr ve en-Nüket adlı eserleri incelenmiştir. Serahsî, hikmet kelimesinin bir kısmını sözlük ve örfteki anlamında, diğer bir kısmını ise fıkıh usulündeki ıstılâhî anlamda kullanmıştır. Kendisi zaman zaman hükümlerin hikmetini belirtmişse de hükmün hikmete göre değil illete göre belirleneceğini açıkça ifade etmiştir. Şu var ki el-Usûl adlı eserinde bunun üzerinde özel olarak durmamıştır. Bu durumun onun döneminde mezkûr konuya dair ciddî bir tartışmanın yaşanmamış olması, zihninin net olması ve konuyu bir problem olarak görmemesinden kaynaklanmış olması muhtemeldir. Serahsî’nin de aralarında yer aldığı cumhura göre, illetin tespitinden maksat şer‘î hükmün bilinmesidir. Dolayısıyla illetin herhangi bir karışıklığa meydan vermeyecek şekilde açık, kişi veya durumlara göre değişiklik göstermeyen istikrarlı bir vasıf olması gerekir. Hâlbuki hikmette bu özellikler bulunmamaktadır. Hikmet, kıyasa konu edilmese de hükmün hikmetinin beyan edilmesinin, o hükmün daha net anlaşılmasını sağlamak ve kişiyi ona uyma konusunda ikna etmek gibi faydaları vardır. İnsanoğlunun ikna olduğu ve faydasına inandığı hususlarda emre imtisalde zorluk çekmeyeceği açıktır.
dc.description.abstractThe word wisdom is an important concept in the evidences of al-Kitab, Sunnah and qiyas. The concept in question is also used in different ways in the literature of usûl, furû and other sub-types of fiqh. In this study, the meaning of the concept of wisdom in fiqh literature was attempted to be explored in the context of Hanafi jurist Sarakhsi. For the aforementioned purpose, his works al-Mabsut, al-Usul, Sharh al-Siyar al-Kabir, Sharh al-Jami al-Saghir and al-Nukat were examined. Sarakhsi at times used the word wisdom in its dictionary and customary meaning, and the other part as the terminology in the fiqh al-usul. Although he sometimes explained the wisdom behind his verdicts, he clearly stated that the judgment would be determined according to the cause, not the wisdom. However, he did not specifically dwell on this in his work al-Usul. It is possible that this situation stemmed from the fact that there were no serious discussions on the subject in his time, his mind was clear and he did not see the issue as a problem. According to the majority, and Sarakhsi was among them, the purpose of determining the cause (illah) is to know the sharia provisions. Therefore, the cause (illah) must be a clear and stable characteristic that does not change according to the person or situation in a way that does not cause any confusion. However, these features do not exist in wisdom. Although wisdom is not the subject of analogy, declaring the wisdom of the decree has benefits such as providing a clearer understanding of that provision and convincing the person to follow it. It is clear that human beings will not have difficulty in obeying orders in matters that they are convinced of and believe to be beneficial.
dc.identifier.issn1304-639X
dc.identifier.issn2791-951X
dc.identifier.issue2
dc.identifier.startpage42736
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11468/31015
dc.identifier.volume27
dc.language.isotr
dc.publisherFırat University
dc.relation.ispartofFırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.snmzKA_DergiPark_21250205
dc.subjectIslamic Law (Fiqh)
dc.subjectWisdom (Hikmah)
dc.subjectHanafi
dc.subjectShamsul A’immah al-Sarakhsi
dc.subjectal-Usul
dc.subjectal-Mabsut
dc.subjectSharh al-Siyar al-Kabir
dc.subjectSharh al-Jami al-Saghir
dc.subjectİslam Hukuku (Fıkıh)
dc.subjectHikmet
dc.subjectHanefî
dc.subjectŞemsü’l-eimme es-Serahsî
dc.subjectel-Mebsût
dc.subjectel-Usûl
dc.subjectŞerhu’s-Siyeri’l-Kebîr
dc.subjectŞerhu’l-Câmii’s-Sagîr.
dc.subjectIslamic Law (Fiqh)
dc.subjectWisdom (Hikmah)
dc.subjectHanafi
dc.subjectShamsul A’immah al-Sarakhsi
dc.subjectal-Usul
dc.subjectal-Mabsut
dc.subjectSharh al-Siyar al-Kabir
dc.subjectSharh al-Jami al-Saghir
dc.subjectIslamic Law (Fiqh)
dc.subjectWisdom (Hikmah)
dc.subjectHanafi
dc.subjectShamsul A’immah al-Sarakhsi
dc.subjectal-Usul
dc.subjectal-Mabsut
dc.subjectSharh al-Siyar al-Kabir
dc.subjectSharh al-Jami al-Saghir
dc.titleSerahsî’de Hikmet Kavramı
dc.title.alternativeThe Concept of Wisdom (Hikmah) in Sarakhsi
dc.typeArticle

Dosyalar

Koleksiyon

DergiPark Kayıtları Koleksiyonu