Birkleyn Mağaralarının (Diyarbakır/Lice) jeomorfolojik özellikleri, oluşumu ve turizm potansiyeli

Birkleyn mağaraları Türkiye’nin Güneydoğusunda Diyarbakır’ın yaklaşık 100 km kuzeydoğusunda Toros dağlarının başlangıç silsileleri arasında bulanan bir senklinal bitimindeki Korha Dağı bünyesinde bir mağaralar kompleksidir. Bu mağaralardan birinde Dicle nehri çıkış bulur. Nehrin bu mağaradan doğduğu zannedilir. Aslında burası nehrin kaynağı değildir; Korha dağının altındaki 900 metrelik doğal tünelin sonudur. Dicle nehri yer altı tüneline geçmeden önce dağın bünyesinde kanyon bir vadi açmıştır. Ancak tektonik yükselme, yer göçmeleri ve karstlaşma sonucu nehir kanyondaki yatağını terk edip yeraltındaki tüneline yerleşmiştir. Kanyon yamacındaki mağaralardan biri iskan görmüş, tabanında kalın kültür dolguları, duvarlarında ise Asur krallarına ait rölyef ve kitabeler mevcuttur. Kanyonun kuzey yamacındaki en üst mağara ise yaklaşık 800 metre uzunluğunda olup, mağara içinde sarkıt, dikit, sütün ve traverten havuzları gibi oldukça zengin mağara içi oluşumları söz konusudur. Birkleyn mağaraları hem oluşumu ve jeomorfolojik ve karstik özellikleri hem de arkeolojik değeri nedeniyle önemli bir turizm potansiyeli taşıyan doğal değerlerimizdendir.