Yazar "Erpolat, Mehmet Salih" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 5 / 5
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe Diyarbakır-Bismil Türkmen Köylerinin 1564’teki Kişi Adları(Nevsehir Haci Bektas Veli University, 2024) Erpolat, Mehmet SalihBu makalede günümüzde Diyarbakır’da Türkmen-Alevî özellikleriyle bilinen köylerin 1564’teki kişi adları incelenmiştir. Buna göre araştırmaya konu olan köylerde 499 erkek vergi mükellefi vardı. Bu kişiler ile babalarının adları tespit edildi. Tespit edilen bu kişi adları o köylerde yaşayanların kültürleri ve inançları hakkında önemli ipuçları taşımaktadır. Bu köylerde yaşayan 499 kişi ve babaları 294 farklı ad kullanmışlardı. En çok Ali, Mehmet, Hüseyin, Ahmet, Hasan, İbrahim, Şah Verdi, Allah Verdi, Murad, Hızır, Balı, Budak, Seydi, Kulu, Mahmud, Şah Kulu, Halil, İmam Kulu, Pir Kulu, Nazar, İsmail adları tercih edilmişti. Bu köylerde kullanılan Ali Kulu, Hüseyin Kulu, Şah Verdi, Şah Nazar Ali Balı, Ali Balım, Borc Ali gibi bazı kişi adları Hz. Ali sevgisinin izlerini taşımaktadır. Bu köylerde Abdal, Kalender, Çelebi, Halife, Nefes gibi tasavvufî hayat ile ilgili şahıs adları vardı. Bunlarla birlikte Pir Kulu, Pir Gaib, Pir Veli, Şah Kulu, Şah Verdi, Sofular, Tevelli, Er Kulu Baba, Baba Hâkî gibi mistik hayat ile ilişkili dikkat çeken kişi adları vardı. Ağa, Allah Kulu, Allah Verdi, Alı Balı, Ali Balım, Ali Han, Ali Kulu, Atlı, Aydın, Aydoğmuş, Gündoğmuş, Balak, Balı, Bayram, Bilmiş, Karabaş, Karaca, Kaya, Kayıtmaz, Kılıç Mehmet Paşa, Kulu, Çalap Verdi, Çırak, Çoban, Delücek, Dilenci, Dostçıkar, Dönmez, Durak, Dur Han, Dur Ali, Durmuş, Er Kulu Baba, Eslemez, Eyne (İne) Bey, Polad, Satılmış, Sevindik, Güvendik, Hanım, Kalaç, Karaman, Kara Çalı, Kara Oğlan, Tanrı Verdi, Taştimur, Turhan, Uğurlu, Ulaş, Yağdı, Yağmur, Yaramış, Yar Kulu, Yol Kulu gibi Türkçenin kişi adlarına yansımış çok sayıda yadigarı vardı. Tespit edilen bu kişi adları filoloji, tasavvuf tarihi, mezhepler tarihi gibi farklı disiplinlerde araştırma yapacak bilim insanlarına ham madde niteliğindedir.Öğe OSMANLI DEVLETİ DÖNEMİNDE EĞİL SANCAĞI XVI.-XVII. YÜZYILLAR(Dicle Üniversitesi, 2020) Erpolat, Mehmet SalihBu makalede günümüzde Diyarbakır iline bağlı bulunan Eğil ilçesinin idarî bakımdan Osmanlı Devleti Dönemi’nden günümüze kadar geçirdiği değişime yer verilmiştir. Bu çalışmada Eğil’in Osmanlı Devleti Dönemi’ne dair tarihini aydınlatmaya yardımcı olabilecek arşiv belgelerinden, Şerafeddin Şeref Han’ın XVI. yüzyılın sonlarında 1597 yazdığı Şerefname, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi, Şemseddin Sami’nin yazdığı Kamusu’l‘Al‘am, Ali Cevad’ın yazdığı Memalik-i Osmaniyenin Tarih ve Coğrafya Luğatı gibi devrinin önemli eserlerindeki bilgilerden faydalanılmıştır. Osmanlı Devleti Dönemi’ndeki Eğil Sancağı’nı yöneten idareciler, idarecilerin mensup oldukları Mirdasî ailesi hakkında bilgilere yer verilmiştir. Osmanlı Devleti Dönemi’nde Eğil’deki gayrimüslim nüfusun varlığı, sancaktaki dağılımı, yaşadıkları yerleşim yerleri, fiziki görünümleri, meşgul oldukları zanaat ve iş kolları hakkında önemli sayılabilecek bilgileri içeren 3409 Numaralı Maliyeden Müdevver Kataloğunda bulunan 1691 tarihli Cizye Defterindeki bilgiler değerlendirilmiştir. Eğil sancağına bağlı köylerin adları, Cumhuriyet Dönemi’nde bu köy adlarında meydana gelen değişmelere de yer verilerek bölgenin tarihî coğrafyasının adlarındaki izlerin takibinin yapılması mümkün hâle getirilmiştir. Tasavvuf yaşantısının bölgedeki tarihi geçmişi, bölgenin sosyal ve ekonomik hayatı üzerindeki etkileri ve idari yapının şekillenmesindeki katkısı üzerinde durulmuştur. Tarihî kaynaklarda yer alan bilgilerden faydalanılarak Eğil sancağının idari, sosyal ve ekonomik durumuna ilişkin verilerle bölge tarihinin bir kesiti aydınlatılmıştır. Böylece Osmanlı Devleti Dönemi’nden günümüze kadar Eğil’deki tarihî gelişmelerin mukayesesini yapma imkânı sağlanmıştırÖğe Osmanlı Devleti döneminde Eğil Sancağı (XVI.-XVII. Yüzyıllar)(Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020) Erpolat, Mehmet SalihBu makalede günümüzde Diyarbakır iline bağlı bulunan Eğil ilçesinin idarî bakımdan Osmanlı Devleti Dönemi’nden günümüze kadar geçirdiği değişime yer verilmiştir. Bu çalışmada Eğil’in Osmanlı Devleti Dönemi’ne dair tarihini aydınlatmaya yardımcı olabilecek arşiv belgelerinden, Şerafeddin (Şeref) Han’ın XVI. yüzyılın sonlarında (1597) yazdığı Şerefname, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi, Şemseddin Sami’nin yazdığı Kamusu’l‘Al‘am, Ali Cevad’ın yazdığı Memalik-i Osmaniyenin Tarih ve Coğrafya Luğatı gibi devrinin önemli eserlerindeki bilgilerden faydalanılmıştır. Osmanlı Devleti Dönemi’ndeki Eğil Sancağı’nı yöneten idareciler, idarecilerin mensup oldukları Mirdasî ailesi hakkında bilgilere yer verilmiştir. Osmanlı Devleti Dönemi’nde Eğil’deki gayrimüslim nüfusun varlığı, sancaktaki dağılımı, yaşadıkları yerleşim yerleri, fiziki görünümleri, meşgul oldukları zanaat ve iş kolları hakkında önemli sayılabilecek bilgileri içeren 3409 Numaralı Maliyeden Müdevver Kataloğunda bulunan 1691 tarihli Cizye Defterindeki bilgiler değerlendirilmiştir. Eğil sancağına bağlı köylerin adları, Cumhuriyet Dönemi’nde bu köy adlarında meydana gelen değişmelere de yer verilerek bölgenin tarihî coğrafyasının adlarındaki izlerin takibinin yapılması mümkün hâle getirilmiştir. Tasavvuf yaşantısının bölgedeki tarihi geçmişi, bölgenin sosyal ve ekonomik hayatı üzerindeki etkileri ve idari yapının şekillenmesindeki katkısı üzerinde durulmuştur. Tarihî kaynaklarda yer alan bilgilerden faydalanılarak Eğil sancağının idari, sosyal ve ekonomik durumuna ilişkin verilerle bölge tarihinin bir kesiti aydınlatılmıştır. Böylece Osmanlı Devleti Dönemi’nden günümüze kadar Eğil’deki tarihî gelişmelerin mukayesesini yapma imkânı sağlanmıştır.Öğe TAHRİR DEFTERLERİNE GÖRE XVI. YÜZYILDA KOCAELİ SANCAĞI’NDA DİNÎ HAYATIN İZLERİ(2020) Erpolat, Mehmet SalihKocaeli Sancağı XVI. yüzyılda İznikmid (İzmit), Kandıra, Şile, Gegivize(Genivize) (Gebze), Yoros, İznik, Yalak-Abâd (Yalova) ve Ada (Adapazarı)kazalarından müteşekkildi. Kocaeli Sancağı’nın idari sınırları bugünkü Kocaeli,Sakarya ve Yalova illeri ile İstanbul’un Anadolu yakasında yer alan Üsküdar,Kartal, Beykoz ve Şile ilçelerini kapsamaktaydı.Kocaeli İstanbul ile Anadolu’yu karadan bağlayan yolların kavşak noktasıolması ile kara ulaşımı bakımından, burada bulunan limanları ile deniz ulaşımıbakımından tarih boyunca avantajlı jeopolitik bir konuma sahip olmuştur.Bunun yanında gemi yapımına elverişli ağaçların bol olduğu geniş ormanlıkalanlar bu coğrafyayı kıymetli hâle getiren başka bir unsurdu.Kocaeli coğrafyası Osmanlı Devleti’ne kuruluşunda beşiklik yapmışsahalardan biridir. Buradaki şehirlerde kurulan ilk Osmanlı medrese, cami,imaret ve zaviyeleri Osmanlı dinî, hukuki ve sosyal düşüncesini oluşturankurumlardı. Adı geçen kurumlar Kocaeli Sancağı’nı Osmanlı Devleti’ninkuruluş dönemi tarihi için farklı kılmaktadır. Bu makalede Kocaeli Sancağı’nabağlı şehir, kasaba ve köylerdeki cami, mescit, medrese, muallimhane, imaretve zaviye gibi dinî hizmetlerin yerine getirildiği müesseselerin adları tespitedilmiştir. Tahrir defterlerinde yer alan bu müesseseler ile kişi ve yer adlarındagörülen dinî unsurlar üzerinden hareketle sancaktaki dinî hayat hakkındadeğerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca Türk eğitim tarihi açısından mühim olanbu müesseselerin bulunduğu mahaller, bânileri, buralarda icra edilen hizmetlerüzerinde durulmuştur.Öğe XVI. YÜZYILDA HERSİNİ NAHİYESİNDEKİ KİŞİ ADLARI(Fırat University, 2020) Erpolat, Mehmet SalihHersini XVI. yüzyılda Harput sancağına bağlı 1518’de yedi, 1526’da sekiz ve 1566’da beş köyden oluşan bir nahiyeydi. Bu nahiye Ribat, Herdi, Zeyve (Zaviye-i Hersini), Parçikan, Şahaplı, Sanik, Arındik ve Görgüşan köylerinden ibaretti. Bu köylerden Ribat, Sanik ve Arındik köylerinde yaşayan halk Gayrimüslim idi. Müslüman köyler aşiret mensupları tarafından iskân edilmişti. Bu coğrafyadaki köylerde günümüzde de XVI. yüzyıldan beri bölgede yaşayan Herdi, Zeyve, Parçikan aşiretlerine mensup kişiler yaşamaktadır. Hersini nahiyesi günümüzde Elazığ ilinin Baskil ilçesinin sınırları dâhilindedir. Bundan dolayı bu çalışmamızda Baskil ilçesinin Cumhuriyet Dönemi’ndeki idari yapısı hakkında da bilgi verildi. Böylece XVI. yüzyıldaki Hersini nahiyesi ile XX. yüzyıldaki Baskil ilçesinin iskân durumunda meydana gelen değişikleri gösterme imkânı sunuldu. Hersini nahiyesine bağlı köylerde XVI. yüzyılda yaşayan kişilerin adları, 1518 ve 1566 tutulan Diyarbekir Vilayetinin Mufassal Tahrir defterlerinin Harput Sancağı kısmının Hersini nahiyesini içeren sayfalarda yer alan veriler kullanıldı. Adı geçen tahrir defterinden 1518 tarihli olanında üç yüz on beş (315) vergi mükellefinin, 1566 tarihli olanında bin beş yüz yirmi yedi (1527) vergi mükellefinin adı babasının adıyla beraber yer almaktadır. Tahrir defterlerinde yer alan bu kişi adları defterlerde verilen sıraya uyularak verildi. Hersini nahiyesindeki köylerde en çok tercih edilen ilk otuz (30) kişi adı sırayla Hüseyin, Hasan, Mehmed, Ali, Hıdır, Yusuf, Hamza İbrahim, Halil, Hacı, Abbas, Musa, İlyas, Cihanbeğ, Abdul, Davud, İsmail, Cafer, Süleyman, Maksut, Misafir, Şah Ali, Seydi, Memi, Ahmed, Kalender, Osman, Ömer, Kalo, Şah Kulu şeklinde olduğu tespit edildi. İslam dünyasında kullanılan bu ortak kişi adlarının yanında Aslan, Budak, Dede, Durak, Durmuş, Elvend, Kaplan, Kartal, Korkmaz, Kulu, Kurd Beğ, Sarı, Saruca, Saruhan, Tanrıverdi, Timur, Uğurlu gibi öz Türkçe adların da kullanıldığı görülmektedir.
