Dicle Üniversitesi Kurumsal Akademik Arşivi
DSpace@Dicle, Dicle Üniversitesi tarafından doğrudan ve dolaylı olarak yayınlanan; kitap, makale, tez, bildiri, rapor, araştırma verisi gibi tüm akademik kaynakları uluslararası standartlarda dijital ortamda depolar, Üniversitenin akademik performansını izlemeye aracılık eder, kaynakları uzun süreli saklar ve telif haklarına uygun olarak Açık Erişime sunar.
Güncel Gönderiler
Bursevî tefsirinde Allah'ın sıfatlarının mukayeseli olarak incelenmesi
(Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024) Ertuğrul, Süleyman; Haklı, Mehmet Yusuf
Bu çalışmada, İsmail Hakkı Bursevî'nin tefsîri esas alınarak Allah'ın sıfatlarına dair temel işârî yaklaşımlar ortaya konmakta ve ardından alternatif yaklaşımlar ele alınmaktadır. Allah'ın sıfatları üzerine yapılan önceki çalışmalar çeşitli alanlarda mevcut olmakla birlikte, bu çalışmalar işârî boyutu ele almamıştır. Bursevî, yalnızca tefsîr değil, aynı zamanda tasavvuf, hadis ve ma'ânî gibi alanlarda da yetkin bir âlim olarak tanınır. Bu bağlamda, onun işârî tefsîri tasavvufi düşünceyi derinden etkilemiş ve mutasavvıfların başvurduğu önemli eserlerden biri haline gelmiştir. Bursevî'nin Allah'ın sıfatlarına dair çok boyutlu yaklaşımı, onu diğer âlimlerden ayırarak görüşlerine özgün bir önem kazandırmıştır. Bursevî, âyetleri önce rivâyet ve dirâyet tefsîr yöntemleriyle ele almış, ardından her âyetin bâtınî yorumunu sunmuştur. Allah'ın sıfatları konusunda Bursevî, hem sıfatları reddetmek için tev'îl yoluna başvuranlardan hem de lafzî anlamlara aşırı bağlı kalarak teşbih veya tecsime yönelenlerden kaçınmıştır. Gaybî meselelerde ve özellikle insan aklının kavrayamayacağı hususlarda, nasların zahirine bağlı kalmış ve bu âyetlerin dış anlamına inanmanın yeterli olduğunu kabul etmiştir. Bursevî'nin tefsîri çerçevesinde, Allah'ın sıfatlarına dair yorumlarında aşırılıktan uzak, sadelikle ve kurallara uygun bir şekilde meseleleri ele aldığı görülmektedir.
Yahudiler için Kudüs ve dinî anlamı
(Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024) Akdemir, Hüseyin; Tezokur, Muhammed Hadi
Yeryüzünde Kudüs gibi, insanların yarısından fazlasının kutsallık atfettiği başka bir yer olmadığı söylenebilir. Kudüs'ün başta tarihi ve dinî olmak üzere sosyo-kültürel ve siyasi açıdan büyük bir öneme sahip olduğu konusunda şüphe yoktur. Kentin tarihsel süreçte yaşamış olduğu değişimler de bu önemi açıkça ortaya koymaktadır. Bu durum Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet'in Kudüs'e yüklediği derin anlamlar ve devletlerin burası için sürdürdükleri mücadelelerin bir sonucu olarak ifade edilebilir. Ancak çalışma, Kudüs'ün sadece Yahudiler için ifade ettiği anlamı tespit etmeye yönelik olarak hazırlanmıştır. Vadedilmiş toprakların merkezi kabul edilen Kudüs, Yahudiler için her dönem özlem duyulan, kendisi için mücadele edilen ve nihayetinde sahip olunan yer olmuştur. Dolayısıyla "Yahudiler için Kudüs ve Dinî Anlamı" çalışmanın konusu olarak belirlenmiştir. Çalışmanın amacına yönelik olarak; Kudüs'ün Yahudi inancındaki dinî anlamı, Yahudilerin Kudüs algısı ve kente atfettikleri değerin temelinde yatan dinî etkenler ortaya konulmuştur. Kudüs'ün Yahudiler için anlamının tespiti için önce temel kaynaklar Tanah ve Talmud'tan yararlanılmıştır. Yahudi geleneği, dünyanın Kudüs'ten başlayarak yaratıldığını ve Hz. Âdem'in yaratılmasında kentten toprak alındığını belirtip Kudüs'ün önemini ve kutsallığını varoluş anından itibaren başlatmaktadır. Ancak Kudüs'ün, Davud dönemi ve sonrasında Yahudiler için somut anlam ifade ettiği, Davud döneminde siyasi merkez olduğu, Süleyman'ın inşa ettiği Mabed ile dinî anlam kazandığı sonucuna varılmıştır. Babil Krallığı'nın Kudüs'ü ve Mabed'i yıkıp halkı sürgüne göndermesiyle Kudüs'ten ayrı kalan Yahudilerin Kudüs'e özlem duyması ve değer atfetmesi kentin kutsallığının tamamlanmasını sağladığı tespit edilmiştir.
Silvan ve yakın çevresine ait doğal, tarihsel ve kültürel varlıkların korunması ve tanıtılmasında coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımı ve internet uygulaması
(Mardin Artuklu Üniversitesi : Şarkiyat Araşatırmaları Derneği, 2012) Karadoğan, Sabri; Yıldırım, Ahmet
Tarihi mekânlar bir coğrafya ya ait uygarlık geleneğinin ve birikimlerinin ürünleridir. Söz konusu yerleşmeler bu değerlerle kimliklerini kazanırlar. Bunlar sadece bulundukları yerin değil aynı zamanda tüm insanlığın ortak miraslarıdır. Dolayısıyla bu kültürel miras değerlerinin korunması, belgelenmesi ve tanıtımı son yıllarda sıkça gündeme gelen konulardandır. İnsanlığın binlerce yıl geçmişe dayanan ortak mirasının korunması konusunda olağanüstü çabalar ve kaygılar gündeme gelmekte ve bu konuyla ilgili artık modem teknolojiler kullanılmaktadır.
Ne var ki tüm tarihi çevreler açısından, için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Yeryüzünün insanlık tarihi ve kültür geleneği içinde önemli bir yeri olan Dicle havzası ve özellikle bu çalışmanın konusunu oluşturan Silvan ve çevresi açısından konu oldukça vahimdir.
Çarpık kentleşme, yanlış, hatta kötü niyetli ve maksatlı politikalar yüzünden, Silvan ve yakın çevresine ait kültürel miras değerleri, korunması ve tanıtılması bir yana adeta yok olması için seferber olunmuştur. Çok geç olmadan en azından koruma bilincinin uyandırılması var olanın kurtarılması ve belgelenmesi aynı zamanda tanıtılması önemli bir zorunluluktur. Bu amaçla coğrafi bilgi sistemi ortamında belgeleme ve arşivleme çalışması başlatılmış ve hem Silvan merkezine ait taşınmaz kültürel varlıklar hem de Silvan yerleşmesiyle tarihi organik bağlan olan yakın çevreye ait kültürel varlıklar tüm çoklu ortam unsurlarıyla GIS teknolojisi kullanılarak veri tabanına aktarılmış ayrıca web üzerinden yayınlanması amaçlanmıştır.
Silvan'ın (Diyarbakır) kuruluşu ve gelişmesi üzerinde etkili olan coğrafi faktörler
(MArdin Artuklu Üniversitesi : Şarkiyat Araştırmaları Derneği, 2012) Yıldırım, Ahmet; Karadoğan, Sabri
Diyarbakır Havzası yeryüzündeki ilk ve köklü medeniyetlerin kurulduğu bir coğrafyada bulunmaktadır. Havzanın yerleşmeye sahneye olan eski
yerleşme yerleri ise kuzeydoğuda Albat dağlan eteklerinde yer alan Silvan ve vakın çevresindedir. Tarih ve tarih öncesinde insanlar bu çevrede yerleşme açısından optimum koşullan bulmuşlardır. Bu koşullar iklim, jeoloji, jeomorfoloji, litoloji, toprak ve su kaynakları gibi doğal çevre koşullan yanında, ulaşım kolaylığı ve güzergahı, hinterland, tarihsel stratejik koşullar gibi beşeri faktörlerdir.
Cumhuriyet döneminde de Silvan havzanın en hızlı gelişen kentlerindendir. Ancak son yıllarda bu gelişme hızı durmuş, kent coğrafi çevrenin sunduğu avantajlar oranında gelişememiştir. Bu çalışmada Silvan'ın kuruluşu ve gelişmesi üzerinde etkili olan coğrafi faktörler üzerinde durulmuştur.
Mimar Doğan Erginbaş'ın izinde geleneksel Diyarbakır konut mimarisinin tarihsel açıdan değerlendirilmesi
(Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2024) Yaka, Sebanur; Dalkılıç, Neslihan
Kadim kent Diyarbakır, farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış, çeşitli etnik grupların birlikte yaşadığı Anadolu’nun kültürel ve tarihsel açıdan zengin kentlerinden biridir. Düz bir alana sahip coğrafi yapısıyla geniş bir alana yayılan kent, içinde farklı yapı türlerini barındırır. Tez kapsamında bu yapı türlerinden sivil mimari yapısı olan geleneksel evler incelenecektir. Tez kapsamında Diyarbakır’a 1950 senesinde doçentlik tezi için gelen Mimar Doğan Erginbaş’ın ele almış olduğu 11 geleneksel Diyarbakır konutu seçilmiştir. Bunların ikisi köşk, dördü konak ve beşi evdir. Erginbaş tarafından 73 yıl önce araştırılan bu evlerin günümüz durumu gösterilip geçmişten bugüne evlerin değişimi, dönüşümü ve koruma sorunları incelenecektir. Günümüzde bu yapıların çoğunun son halleri hakkında bilgi bulunmaması
araştırma konusunun bu yapılar üzerine odaklanmasına sebep olmuştur. Doğan Erginbaş’ın doçentlik tezinde son sayfalarda çizimlerini alıntıladığı Rüştü üçler’in 1942 yılında yayınladığı makalesindeki üçü ev biri konak olan yapılarda fotoğraflanarak tez kapsamında değerlendirilecektir. Toplamda 15 yapı ele alınacak olup bu yapıların geçmiş ve günümüzdeki durumu karşılaştırılarak, 1950’den günümüze Türkiye’de ve Diyarbakır’da tarihi eser koruma anlayışının gelişimi, tarihi çevrelerde araştırma yöntem ve tekniklerinin geçmişten günümüze değişimi ve çalışmanın materyali olan evlerin plan ve cephe özellikleri, yapım detayları, korunmuşluk durumu, işlev vb. değişimler ile farklı dönemlerdeki restorasyon uygulamaları ve uygulama tekniklerinin geçmişten günümüze değişimi bu evler üzerinden değerlendirilecektir.
