Dicle Üniversitesi Kurumsal Akademik Arşivi
DSpace@Dicle, Dicle Üniversitesi tarafından doğrudan ve dolaylı olarak yayınlanan; kitap, makale, tez, bildiri, rapor, araştırma verisi gibi tüm akademik kaynakları uluslararası standartlarda dijital ortamda depolar, Üniversitenin akademik performansını izlemeye aracılık eder, kaynakları uzun süreli saklar ve telif haklarına uygun olarak Açık Erişime sunar.
Güncel Gönderiler
Silvan ve yakın çevresine ait doğal, tarihsel ve kültürel varlıkların korunması ve tanıtılmasında coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımı ve internet uygulaması
(Mardin Artuklu Üniversitesi : Şarkiyat Araşatırmaları Derneği, 2012) Karadoğan, Sabri; Yıldırım, Ahmet
Tarihi mekânlar bir coğrafya ya ait uygarlık geleneğinin ve birikimlerinin ürünleridir. Söz konusu yerleşmeler bu değerlerle kimliklerini kazanırlar. Bunlar sadece bulundukları yerin değil aynı zamanda tüm insanlığın ortak miraslarıdır. Dolayısıyla bu kültürel miras değerlerinin korunması, belgelenmesi ve tanıtımı son yıllarda sıkça gündeme gelen konulardandır. İnsanlığın binlerce yıl geçmişe dayanan ortak mirasının korunması konusunda olağanüstü çabalar ve kaygılar gündeme gelmekte ve bu konuyla ilgili artık modem teknolojiler kullanılmaktadır.
Ne var ki tüm tarihi çevreler açısından, için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Yeryüzünün insanlık tarihi ve kültür geleneği içinde önemli bir yeri olan Dicle havzası ve özellikle bu çalışmanın konusunu oluşturan Silvan ve çevresi açısından konu oldukça vahimdir.
Çarpık kentleşme, yanlış, hatta kötü niyetli ve maksatlı politikalar yüzünden, Silvan ve yakın çevresine ait kültürel miras değerleri, korunması ve tanıtılması bir yana adeta yok olması için seferber olunmuştur. Çok geç olmadan en azından koruma bilincinin uyandırılması var olanın kurtarılması ve belgelenmesi aynı zamanda tanıtılması önemli bir zorunluluktur. Bu amaçla coğrafi bilgi sistemi ortamında belgeleme ve arşivleme çalışması başlatılmış ve hem Silvan merkezine ait taşınmaz kültürel varlıklar hem de Silvan yerleşmesiyle tarihi organik bağlan olan yakın çevreye ait kültürel varlıklar tüm çoklu ortam unsurlarıyla GIS teknolojisi kullanılarak veri tabanına aktarılmış ayrıca web üzerinden yayınlanması amaçlanmıştır.
Silvan'ın (Diyarbakır) kuruluşu ve gelişmesi üzerinde etkili olan coğrafi faktörler
(MArdin Artuklu Üniversitesi : Şarkiyat Araştırmaları Derneği, 2012) Yıldırım, Ahmet; Karadoğan, Sabri
Diyarbakır Havzası yeryüzündeki ilk ve köklü medeniyetlerin kurulduğu bir coğrafyada bulunmaktadır. Havzanın yerleşmeye sahneye olan eski
yerleşme yerleri ise kuzeydoğuda Albat dağlan eteklerinde yer alan Silvan ve vakın çevresindedir. Tarih ve tarih öncesinde insanlar bu çevrede yerleşme açısından optimum koşullan bulmuşlardır. Bu koşullar iklim, jeoloji, jeomorfoloji, litoloji, toprak ve su kaynakları gibi doğal çevre koşullan yanında, ulaşım kolaylığı ve güzergahı, hinterland, tarihsel stratejik koşullar gibi beşeri faktörlerdir.
Cumhuriyet döneminde de Silvan havzanın en hızlı gelişen kentlerindendir. Ancak son yıllarda bu gelişme hızı durmuş, kent coğrafi çevrenin sunduğu avantajlar oranında gelişememiştir. Bu çalışmada Silvan'ın kuruluşu ve gelişmesi üzerinde etkili olan coğrafi faktörler üzerinde durulmuştur.
Mimar Doğan Erginbaş'ın izinde geleneksel Diyarbakır konut mimarisinin tarihsel açıdan değerlendirilmesi
(Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2024) Yaka, Sebanur; Dalkılıç, Neslihan
Kadim kent Diyarbakır, farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış, çeşitli etnik grupların birlikte yaşadığı Anadolu’nun kültürel ve tarihsel açıdan zengin kentlerinden biridir. Düz bir alana sahip coğrafi yapısıyla geniş bir alana yayılan kent, içinde farklı yapı türlerini barındırır. Tez kapsamında bu yapı türlerinden sivil mimari yapısı olan geleneksel evler incelenecektir. Tez kapsamında Diyarbakır’a 1950 senesinde doçentlik tezi için gelen Mimar Doğan Erginbaş’ın ele almış olduğu 11 geleneksel Diyarbakır konutu seçilmiştir. Bunların ikisi köşk, dördü konak ve beşi evdir. Erginbaş tarafından 73 yıl önce araştırılan bu evlerin günümüz durumu gösterilip geçmişten bugüne evlerin değişimi, dönüşümü ve koruma sorunları incelenecektir. Günümüzde bu yapıların çoğunun son halleri hakkında bilgi bulunmaması
araştırma konusunun bu yapılar üzerine odaklanmasına sebep olmuştur. Doğan Erginbaş’ın doçentlik tezinde son sayfalarda çizimlerini alıntıladığı Rüştü üçler’in 1942 yılında yayınladığı makalesindeki üçü ev biri konak olan yapılarda fotoğraflanarak tez kapsamında değerlendirilecektir. Toplamda 15 yapı ele alınacak olup bu yapıların geçmiş ve günümüzdeki durumu karşılaştırılarak, 1950’den günümüze Türkiye’de ve Diyarbakır’da tarihi eser koruma anlayışının gelişimi, tarihi çevrelerde araştırma yöntem ve tekniklerinin geçmişten günümüze değişimi ve çalışmanın materyali olan evlerin plan ve cephe özellikleri, yapım detayları, korunmuşluk durumu, işlev vb. değişimler ile farklı dönemlerdeki restorasyon uygulamaları ve uygulama tekniklerinin geçmişten günümüze değişimi bu evler üzerinden değerlendirilecektir.
LC-HRMS profiling of phytochemicals with assessment of antioxidant, anticholinesterase, and antimicrobial potentials of astragalus brachystachys DC
(John Wiley and Sons Inc, 2024) Ersoy, Ezgi; Boğa, Mehmet; Kaplan, Alevcan; Mataracı, Emel Kara; Kayıran, Serpil Demirci; Eroğlu, Esra Özkan
Astragalus species are ubiquitous in the pharmacopeia of numerous countries, signifying their widespread medicinal applications. Türkiye is esteemed as one of the principal epicenters of diversity for this genus with 483 taxa, and many of these plants have been traditionally utilized for diseases including coughing, diabetes, cardiovascular disorders, and aches. Although there is a considerable body of chemical and biological research available on several Astragalus species, studies focusing on Astragalus brachystachys DC are exceedingly rare. In this context, This study provides the first comprehensive report on this medicinal plant the chemical constituents and biological activities of an important medicinal plant, Astragalus brachystachys DC. The aerial part samples were collected from Adana, Türkiye, and an ethanol extract was prepared with these parts. The secondary metabolites of the extract were determined by an LC-HRMS analysis. The LC-HRMS analysis showed the presence of 39 different constituents, hyperoside (303.419±10.50 μg/g extract), p-coumaric acid (256.975±8.51 μg/g extract), and rutin (72.684±2.23 μg/g extract) were determined as major compounds in the aerial parts ethanol extract. Attributed to its high total phenolic (58.53±1.30 μg PEs/mg extract) and total flavonoid content (29.98±0.83 μg QEs/mg extract), the extract demonstrated strong antioxidant activity according to three different assays namely DPPH free (IC50: 33.08±0.61 μg/mL), and ABTS cation radical scavenging (IC50: 15.39±0.72 μg/mL) and CUPRAC activity (A0.5: 36.25±0.28 μg/mL) methods. In vitro assays showed that cholinesterase inhibitory activity results were found to be exceptional with 85.95±0.52 % inhibition on acetylcholinesterase and 66.32±1.33 % inhibition on butyrylcholinesterase at 200 μg/mL. Regarding antimicrobial properties, Astragalus brachystachys DC extract was found to be effective against Enterococcus faecalis with a MIC value of 39.06 μg/mL.
Myra ve Andriake'de ele geçen pişmiş toprak unguentariumlar
(Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2024) Doğan, Dilan; Öz, Cüneyt
Myra ve limanı Andriake, Antalya'nın Demre ilçesi sınırlarında yer alır. 2009 yılından bugüne kazılar Prof. Dr. N. Çevik başkanlığında devam etmektedir. Kazılar sonucunda Myra'nın Klasik Dönem'den Erken Bizans Dönemi'ne kadar geniş bir tarihsel süreçte yerleşim gördüğü anlaşılmıştır. Ancak son yıllarda tiyatro orkestrasından yapılan kazılar Myra ve limanının tarihini Geç Kalkolitik Çağa kadar geriye götürmüştür. Yapılan çalışmalarda çok sayıda buluntu ele geçmekte olup bunlardan biri de tez kapsamında değerlendirilen pişmiş toprak unguentariumlardır. Toplam 190 unguentarium parçasından form verebilen 130 tanesi kataloğa alınarak incelenmiştir. Bu unguentariumlar; fusiform, kubbe ağızlı, bulbous, diğer ve geç antik çağ unguentariumları başlığı altında incelenmiştir. Fusiformlu unguentariumlar MÖ 4. yüzyıl sonları ile MS 2. yüzyıl gibi geniş bir tarih aralığına aittir. Kubbe Ağızlı unguentariumlar, MÖ 2. yüzyılın ikinci çeyreği ile 2. yüzyılın sonları arasına tarihlenmiştir. Bulbous formlular, MS 1.-2. yüzyıl gibi daha dar bir tarih aralığında kullanılmışlardır. Geç Antik Çağ unguentariumlarının ise MS 5.-7. yüzyıl arasında kullanımda oldukları tespit edilmiştir. Bunlar arasında en yoğun grubu Geç Antik Çağ'a ait unguentariumlar oluşturmaktadır. Bu tipte blok ve kelebek formlu monograma sahip örnekler yer almaktadır. Monogramlar hakkında detaylı bir çalışma olmadığından dolayı net bir sonuç elde edilememiş olsa da harfler üzerinden bazı çıkarımlar yapılmıştır. Myra'nın MS 5. yüzyılda Lykia'nın idari ve dini başkent ilan edilmesi ile kentte ticaret faaliyetlerinin yoğunlaşması, kentte bu tarihlere ait unguentarium sayısal yoğunluğuyla doğrudan bağlantılıdır. Bu bağlamda unguentariumların üretimi? ve dağılımı, bölgenin ekonomik refahını ve siyasi yapısını da yansıtmaktadır. Aziz Nikolaos Kilisesi'ne gelen hacıların bu şişecikleri, içerisine kutsal yağ veya su doldurulmuş bir şekilde, buradan satın almış olabileceği öngörülmektedir. Andriake'deki Agora'da ele geçen unguentariumların yoğunluğu ise bu kapların sadece dini bir amaçla değil, aynı zamanda ticari bir ürün olarak da satıldığı düşünülmektedir.
