Yazar "Taş, Mahsum" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim
    Öğe
    Muntecebuddîn el-Hemedânî ve el-Ferîd fî İ'râbi'l-Kur'âni'l-Mecîd adlı eserinde lugat ve sarf
    (Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020) Taş, Mahsum; Suzan, Yahya
    Muntecebuddîn el-Hemedânî, birçok düşünür, filozof, bilge ve muhtelif alanlarda uzman din bilginlerinin yetiştiği, ilim, kültür ve ticaret merkezi konumunda bulunan Hemedân kentinde doğmuştur. Şehrin Moğol istilasına uğraması ve bölgede yayılan siyasî ve ekonomik istikrarsızlık sonucunda, ailesiyle birlikte Eyyûbî devletinin hakimiyeti altında bulunan Mısır'a göç etmiş, bu bölgede birçok âlimden ilim tahsil ettikten sonra Dimaşk'a yerleşmiştir. 643/1245 tarihinde burada vefât etmiştir. Dimaşk'ta et-Turbetu'z-Zencîliyye adlı medresede uzun süre kırâat hocalığı yapan el-Hemedânî, birçok âlimin yetişmesine vesile olmuştur. Kırâat ilminin yanında nahiv, sarf, lugat ve Arap lehçeleri gibi dil ilimlerinde de derin bir vukufiyete sahip olup kaynaklarda kendisine nisbet edilen üç eser adı zikredilmektedir. Bu eserlerin en meşhuru, çalışmamızın konusunu teşkil eden el-Ferîd fî İ'râbi'l-Kur'âni'l-Mecîd isimli kitabıdır. Söz konusu eser lugat, sarf, nahiv ve Arap lehçeleri gibi dilsel malzemeler açısından zengindir ve Arap dili alanında da önemli bir yere sahiptir. Müellif bu eserinde, âyetlerin filolojik tahlillerine ilişkin görüşlerini desteklemek amacıyla Kur'ân âyetlerine, farklı kırâat vecihlerine, şiire, Arap atasözlerine ve hadislere başvurmuştur. Ayrıca eserde gramer ve lugat alanlarında yazılmış çok sayıda kaynaktan istifade etmiştir. Çalışmamızda el-Hemedânî'nin eseri lugat ve sarf ilimleri açısında incelenmiştir. Zira eserde yer alan, iştikâk, furûk, iştirâk, terâdüf ve ezdâd gibi lugatın temel konuları ve mizân-mevzûn, idğâm, i'lâl ve ibdâl gibi sarfın ana konuları detaylı bir şekilde işlenmiştir. el-Hemedânî, âyetlerin i'râbını yaparken lugat ve sarf ile ilgili kadim ulemadan alıntılar yapmış ve bu bağlamda tartışmalı konulara değinmiştir. Tartışmalı filolojik konularda genellikle Basrâ ekolünün görüşlerini benimsediği görülmekle birlikte hiçbir ekole taassub derecesinde bağlanmamıştır. Dolayısıyla yer yer Basrâ ekoklünün görüşlerini de eleştirip bazen Kûfe ekolünün görüşlerini tercih etmiştir.