Yazar "Polat, Mücahit" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim
    Öğe
    Mimar Sinan dönemi camileri içerisinde yer alan Diyarbakır İskender Paşa Caminin önemi ve koruma sorunları
    (Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2020) Polat, Mücahit; Halifeoğlu, Fatma Meral
    Geleneksel Diyarbakır kent dokusu, Mezopotamya'nın kuzeyinde Dicle Nehri kıyısında yer alan bir bazalt platosu üzerinde kurulu surlarla çevrili bir kale kenttir. Önemli idari ve ticari merkezlerden biri olan Diyarbakır, büyük mıntıkaları birbirine bağlayan askeri ve ticari yolların kavşağında yer almaktadır. Tarihi Sur içi bölgesinin ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmemekle beraber, İç kalede yapılan kazılardan kent yerleşiminin İ.Ö. 3000 yıllarına kadar ulaştığı anlaşılmaktadır. Diyarbakır tarihi dönemlerde farklı inançlara sahip birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir kenttir. Her dönemde birçok yapı türü inşa edilmekle beraber, bunlar içerisinde dini yapılar önemli bir yere sahiptir. Farklı inançlara ait bu ibadet mekanları kent dokusu içerisinde farklı yerlerde konumlanmıştır. İslamiyet döneminde yapılmış 14 adet cami günümüze ulaşmıştır. Bu yapılardan biri Emeviler, biri Nisanoğulları, beşi Akkoyunlu, yedisi de Osmanlı dönemi yapılarıdır. Osmanlı mimarlığının yoğun yapılaşma sürecinde olduğu dönem Mimar Sinan'ın Hassa Mimarlar Ocağının başında bulunduğu 1539-1588 yıllarını barındıran dönemdir. Osmanlı Devleti fethettiği topraklardaki kentlerde birçok yapı inşa ederek bu kentlerin gelişimine katkı sağlamıştır. Osmanlı Döneminde Diyarbakır, İran sınırına yakın olması sebebiyle ayrı bir öneme sahip olduğundan, kentte birçok yapı inşa edildiği dönemin yazılı kaynaklarından anlaşılmaktadır. Dönemin kaynaklarından Tuhfetü'l Mi'marin isimli yazmada Mimar Sinan'ın Diyarbakır'da yedi eser yaptığı öğrenilmektedir. Tarihi Diyarbakır İskender Paşa Cami bir Mimar Sinan eseri olarak bilinmektedir. Tarihi Suriçi Kentsel Sit Alanı bölgesinin kuzeybatı diliminde kendi ismiyle anılan İskender Paşa Mahallesi'nde yer alan bir kültür mirasıdır. Mülhak "İskender Paşa Vakfı" adına kayıtlı olan yapının avlusuna kuzey, güney ve doğu yöndeki kapılardan ulaşılmaktadır. Parsel alanı içerisinde cami ile birlikte, doğuda hazire alanı, kuzeyde şadırvan, kuzeybatıda muhdes tuvalet ve gasilhane bulunmaktadır. Cami bölümü ise kare planlı ve merkezi tek kubbeli harim, son cemaat yeri ile tabhanelerden oluşmaktadır. Doğusunda kaidesi kare planlı, silindirik gövdeli tek şerefeli bir minare bulunmaktadır. Diyarbakır İskender Paşa Cami, Mülhak Vakıf mülkiyeti eseri olduğundan Kamu kurum ve kuruluşların yatırım programlarında yer alamamıştır. Bu nedenle yapıya yönelik daha teknik donanımlı proje çalışması ve müdahaleler yapılamamıştır. Günümüze kadar daha çok Vakıf Mütevellilerinin kişisel kararları ile küçük ve kısmi müdahale uygulamalarına maruz kaldığından, ana sorunlar zamanla büyüyerek farklı hasarların oluşumunu tetiklemiştir. Bu bakımdan yapılan bu çalışma ile kentin kültür mirası içinde önemli bir yere sahip İskender Paşa Cami'ye yönelik restorasyon bilimi ışığında doğru tespit ve belgeleme çalışması ile rölöve çizimleri elde edilmiştir. Yapının her bölümü fotoğraflanmış, dönemsel araştırmalara dayalı restitüsyon projesi ile korumaya yönelik restorasyon projesi hazırlanmıştır. Bu çalışmada kentsel sit alanı içerisinde yer alan Diyarbakır İskender Paşa Caminin Mimar Sinan Dönemi bir yapı olarak belgelenmesi ve koruma sorunlarının tespit edilerek çözüm önerilerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Mimar Sinan'ın sanat anlayışı incelenerek yapım tekniği irdelenmiş, yapının rölöve çizim ve fotoğraflarla belgelenmesi sağlanmıştır. Kentteki diğer camiler, 16. Yüzyıl yapım özellikleri, Sinan eserlerinin değerlendirmesi yapıdan elden edilen bilgilerle bir araya getirilmiş, restitüsyon proje ve analizleri hazırlanmıştır. Koruma ilkeleri ve hukuki ilkeler doğrultusunda camiye yönelik müdahale kararları geliştirilmiştir. Bu çalışma ile ilgili kurum veya kuruluşlar vasıtasıyla cami restorasyonunun yapılması ve bu nadide eserin özgün olarak gelecek kuşaklara aktarılması hedeflenmektedir.