Yazar "Akbaş, Ergun" seçeneğine göre listele
Listeleniyor 1 - 2 / 2
Sayfa Başına Sonuç
Sıralama seçenekleri
Öğe İklim değişikliği projeksiyonu ve bunun olası senaryolarının su kaynaklarına etkisi: Dicle-Fırat alt havzası örneği(Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2024) Akbaş, Ergun; Çelik, RecepDünyanın iklim sistemi benzeri görülmemiş dönüşümlerden geçerken, iklim değişikliği ile su kaynakları arasındaki karmaşık etkileşimi anlamak, olağanüstü bir bilimsel arayış olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada Fırat ve Dicle alt havzalarındaki iklim değişikliği etkilerin incelemek için 23 meteorolojik ve 11 Hidrolojik istasyondan elde edilmiş farklı yılları kapsayan akış, yağış, sıcaklık, nisbi nem ve buharlaşma değişkenlerin ilk olarak Mann-Kendall (M-K), Spearman Rho (SR) ve Yenilikçi Trend Analizi (ITA) yöntemleri ile eğilimleri incelenmiştir. Bu şekilde trend varlıkları hakkında detaylı bilgiler elde edilerek istasyonların geçmişten günümüze kadar, günümüzden de ileriki yıllar da nasıl değişeceği konusunda fikir sahibi olunmuştur. Daha sonra çalışma alanındaki istasyonların. ani değişimlerini saptamak için Sıralı Mann-Kendall (SMK) ve Cusum testleri uygulanmıştır. İkinci olarak çalışma alanındaki istasyonların aylık, 3 aylık ve 12 aylık SP, SPEI ve SDI meteorolojik ve hidrolojik kuraklık indeksleri tespit edilmiştir. Bu istasyonların kuraklık indekslerinin trend analizleri yapılarak istasyonların kuraklığı hakkında detaylı bilgiler elde edilmiştir. Ayrıca bu indeksler arasındaki korelasyonlar incelenerek aralarındaki ilişkiler belirlenmiştir. Üçüncü olarak GFDL-ESM2M, HadGEM2-ES, MPI-ESM-MR küresel iklim modellerinin RCP 4.5 ve RCP 8.5 senaryoları için meteorolojik verilerin için projeksiyon haritaları üretilmiştir. Bu haritalar üretilirken tahmin verileri ile çalışıldığı için daha doğru projeksiyon haritalarının üretilmesi amacıyla çalışma alanı dışındaki illere ait istasyon verileri de kullanılmıştır. Son olarak Çok Katmanlı Algılayıcı (MLP), Rasgele Orman (RF), Destek Vektör Makinası (SVM) gibi makine öğrenmesi yöntemleri kullanılarak öncelikli olarak gözlemlenen yıllardaki meteorolojik verilerin bağımsız, akış verisinin bağımlı değişken olduğu modeller kurularak en yüksek doğruluk veren model belirlenmiştir. Ardından yağış, sıcaklık, buharlaşma ve nem projeksiyon verileri girdi olarak kullanılarak akış verisi çıktı olarak tahmin edilmiştir. Bu şekilde akışın gelecekteki değeri ortaya konarak su varlıklarının kullanımının gelecekte daha doğru planlanması amacına katkı sağlanmıştır.Öğe Mann Kendall, Spearman Rho ve yenilikçi şen yöntemlerinin meteorolojik veriler kullanılarak değerlendirilmesi: Batman Bölgesi örneği(Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2023) Akbaş, Ergun; Çelik, Recep; Eşit, MusaBu çalışmada Meteoroloji Genel Müdürlüğünden elde edilen Batman ili merkezinde bulunan 17282 no’lu istasyona ait 1963-2021 yılları arasındaki yıllık toplam yağış, yıllık toplam evapotranspirasyon (PET), yıllık ortalama sıcaklık ve yıllık ortalama nisbi nem verileri kullanılarak trend analizi yapılmıştır. Verilerin trend analizleri Spearman Rho, Mann Kendall ve Yenilikçi Şen yöntemlerine göre yapılmıştır. Sen’in Eğim testi ile de trendin eğimi bulunmuştur. Yıllık toplam yağış verisinde hem Spearman Rho hem de Mann Kendall yöntemlerinde trend belirlenmezken Yenilikçi Şen yönteminde azalan yönde trend belirlenmiştir. Üç yöntem için ortak olarak yıllık ortalama sıcaklıkta ve yıllık toplam buharlaşmada artan, yıllık ortalama nisbi nem verisinde ise azalan yönde trend tespit edilmiştir. Yıllık toplam yağış, yıllık ortalama sıcaklık ve yıllık ortalama nisbi nem verilerinde Mann Kendall mertebe korelasyon testine göre trendin başladığı yıl tespit edilmez iken, yıllık toplam evapotranspirasyon verisinde 1969 yılı trendin başladığı yıl olarak belirlenmiştir.
