Geleneksel Mardin evlerinin kapı tokmakları ve halkaları

Abstract

Kültürel miraslarımızdan biri olan kapı tokmakları ve halkaları gereken değeri görmediğinden dolayı kaybolmaya yüz tutmuştur. Bu çalışmada, yitmeye yüz tutan kültürel bir değerin ortaya çıkarılarak kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Bu tez çalışması giriş bölümü dışında dört temel konu başlığından oluşmaktadır. Birinci bölümde Mardin'in coğrafi durumu, tarihçesi, mimarisi ve geleneksel Mardin evlerinin genel yapısı hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Anadolu kapı tokmakları ve halkalarının tarihsel gelişimi, yapım-süsleme teknikleri ve kullanılan malzemeler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca kapı tokmaklarının sosyolojik olarak değerlendirilmesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde Mardin'in ölçeklendirilmiş şehir haritasından faydalanılarak kapı tokmağı olan evler tespit edilmiş olup Mardin evlerinin kapı tokmakları ve halkaları fotoğraflanmıştır. Mardin kapı tokmakları ve halkaları tiplere göre sınıflandırılmış olup detaylı katalog oluşturulmuştur. Dördüncü bölümde ise, geleneksel Mardin kapı tokmakları ve halkalarını tiplere göre sınıflandırılıp genel değerlendirmesi yapılmıştır. Araştırmada, Ayrıca, kapı tokmaklarına ilgileri olan ve hâlen geçmişteki tokmaklardan esinlenerek yeni tokmaklar üreten ustalar ile görüşülmüştür. Elde edilen bilgiler değerlendirilmiş ve ortaya çıkan veriler araştırmada detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Sonuç olarak Mardin'deki kapı tokmakları ile Anadolu'da görülen kapı tokmakları karşılaştırılarak sonuçlandırılmıştır. Mardin evlerine ait kapı tokmakları günümüze kadar ulaşabilmiş örnekleri sınırlı sayıdadır ve kalan bu tokmakları koruma amaçlı herhangi bir çalışma bulunmamaktadır.

Door knockers and rings plays significant role in our cultural heritage. They are facing to disappear due to lack of public interest in them. In this thesis we aim to record and reveal this cultural heritage which is fading away. Exempt the introduction part, this thesis contains four main parts. In the first section we gave information about the geography, history, and the architecture of Mardin. We also gave general information about the traditional Mardin houses. In the second section we talk about the historical development of door knockers and door rings in Anatolia and also we gave information about the construction, decoration techniques and the materials are used. Additionally we evaluate the door knockers in a sociological point of view. At the third section we used the scaled Mardin city map to identify the houses that has door knocker and rings. We also photographed the door knockers and rings of these houses. With this information we classify Mardin's door knockers and rings and prepared a detailed catalog of them. In the fourth section we classify and evaluate the traditional Mardin's door knockers and rings. In this research we also interviewed the craftsmen who have interest in door knockers and rings and still make the door knockers and rings inspired from the traditional ones. We evaluate the information that we gathered in great detail. As a result we compare Mardin's door knockers and rings with Anatolian ones to finalize our research. Mardin's door knockers and rings that survived to present days are a few. But even for this few examples there is not any work to preserve them.