Bir eğitim kurumu olarak Şark Medreseleri: Mardin yöresi örneği

Abstract

ÖZET BALA, Sabahattin, Bir Eğitim Kurumu Olarak ġark Medreseleri (Mardin Yöresi Örneği), Yüksek Lisans Tezi, DanıĢman, Doç Dr Talip ATALAY, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri (Din Sosyolojisi) Anabilim Dalı, Diyarbakır, 2012. AraĢtırmada, Doğu-Güneydoğu Medreseleri‟nin bir eğitim kurumu olarak niteliği tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. Buna göre araĢtırmada, söz konusu medreselerin terminolojik tanımları, kurumsal yapıları, idari organizasyonları, fiziki/bina yapıları, ekonomik kaynakları, günlük iĢleri, tatil günleri, sosyal aktiviteleri, eğitim-öğretim amaçları, eğitim-öğretimin temel unsurları olan eğitimcileri, öğrencileri, müfredatı ve okutulan eserleri, ders öğretim/öğrenim yöntem ve teknikleri, eğitim-öğretim dilleri, eğitim-öğretim süresi, mezuniyet törenleri ve medreselerin toplum ile iliĢkileri gibi konular üzerinde durulmuĢtur. 2010-2011 yılları arasında, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde faaliyet gösteren medreselerin evreni oluĢturduğu araĢtırmada, örneklem alanı olarak Mardin il, ilçe merkez ve kırsalında aktif olarak faaliyet gösteren medreselerden, „maksimum çeĢitlilik örneklemesi‟ yöntemine göre tespit edilen ve kendileriyle görüĢme talebine olumlu yanıt veren 8 medrese ele alınmıĢtır. AraĢtırma sürecinde, araĢtırmanın inandırıcılık, aktarılabilirlik, tutarlık ve teyit edilebilirlik gibi özelliklerinin sağlanması için; örneklem çeĢitlemesi, uzun süreli etkileĢim, görüĢme, gözlem, derinlik odaklı veri toplama, betimsel analiz ve katılımcı teyidi gibi yöntemler kullanılmıĢtır. Ayrıca görüĢmelerin yapıldığı medreselerdeki 162 öğrenciye, kendilerine ve medrese kurumuna dair sorular içeren bir anket uygulanmıĢ; anket verilerinin çözümlenmesinde SPSS programı ile deskriptif-frekans analizi, çoklu karĢılaĢtırma testi ve iliĢki testi kullanılmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Din, Sosyoloji, Eğitim, Medrese, Osmanlı, ġark, Doğu, Güneydoğu.

IV ABSTRACT BALA, Sabahattin, The eastern Madrasas as Educational Institution (An example of Mardin District) Post Graduate Thesis, Advisor, Assoc. Doç.. Dr. Talip ATALAY, The Institute of Social Sciences, Faculty of Religious Studies, The Department of Philosophy and Religion (Sociology of Religion ), Diyarbakır, 2012. In this research the quality of Eastern and Southeastern Madrasas as an educational institution has been tried to be identified.The research has focused not only on the terminological definitions, physical / building structures, economical funds, daily routines, holidays, social activities, academic goals of the madrasas but also on the main factors of education such as teachers and students, curriculum, the studied books, teaching method and techniques, medium of instruction, academic year, graduation ceremonies and the relationship between the society and madrasas. The madrasas which had been in service during 2010 and 2011, in the Eastern and Southeastern Anatolia Regions consist the population of this research. As a sample, eight of the madrasas which are still active in Mardin province, city center and suburbs were determined according to the maximum variety sampling method and they confirmed the meeting request. During the research methods such as sample diversity, long term interaction, conversation, observation, detailed data gathering, descriptive analysis and participant confirmation had been used to provide the features like conclusiveness, alienism, cohesion and confirmation of the research. Also, a survey consisting of the questions related to madrasas and themselves, had been applied to 162 students in the madrasas that were in question. For the assessment of the survey datas, Statistical Package for Social Sciences, descriptive frequency analysis , multiple comparison test and relevancy test were used. Key Words: Religion, Sociology, Education, Madrasa, Ottoman, Orient,