A city right at the core of global, political, economical and social changes of the 19th-century: Istanbul

Abstract

19th-century -all around the world- is considered as a period of the political and economic structures evolve towards global integration. The Ottoman Empire, which mixed with the impact of these socio-economic changes, had experienced four major breaking point: Global capital accumulated with Industrial Revolution (18th and 19th centuries), downsizing of the country’s borders which started from the first soil-loss by The Treaty of Küçük Kaynarca (1774), expanding socioeconomic markets which were caused by the establishment of the United States (1776), and political management philosophy changings which were formed with French Revolution (1789). As a result, during the period, the state was rapidly losing its character as a determinant and the economy (especially foreign trade) input to the re-design process for the earnings of foreign states. This new design process, which reshaped the population, production, industrial and financial fields of the Empire, firstly, showed the effects in Istanbul where was a political, religious, social and economic center of there. In particular, developing international trade provided the port city Istanbul to open foreign markets rapidly. Increasing import-export trends of the city had attracted the localforeign capitalists. The urban population increased from 391.000 (1844) to 851.527 (1886). Under the new socio-economic relationships of the 19th-century, Galata (Beyoglu, Pera) district took on a new financial centers of the country. With this international commercial mobility of Galata, the new financial institutions were established there. The first bank of the Empire, Istanbul Bank (1849), was founded by Galata bankers in Istanbul. And then, The Ottoman Bank (1856), Ottoman Şahane Bank (1863), Ottoman General Corporation (1864), Ottoman General Credit Bank (1869), Thessaloniki Bank (1888) and Midilli Bankası (1891) were established in Istanbul. The new banks were then followed by corporation activities, a financial innovation at the end of 19th-century. The first company opened in Istanbul in that period was Şirket-i Hayriyye (1886). It was followed by Istanbul Ice Company (1886) and Ottoman Insurance Company (1892). These three companies were all not profitable and efficient, but they were significant in presenting the financial thoughts of the period and the new Istanbul.

19. yüzyıl -dünya genelinde- siyasi ve ekonomik yapıların, küresel bütünleşmelere doğru evrildiği bir dönem olarak kabul edilir. Bu sosyo-ekonomik değişimlerin etkisiyle yoğrulan Osmanlı Devleti, bu süreçte dört temel kırılma noktası yaşamıştır: Sanayi Devrimi (18. ve 19. yüzyıl) ile biriken küresel sermaye, Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) ile başlayan ilk toprak kayıplarından itibaren ülke sınırlarının gittikçe küçülmeye başlaması, Amerika Birleşik Devletleri’nin kurulmasıyla (1776) genişleyen sosyo-ekonomik piyasalar ve Fransız İhtilali (1789)’nin oluşturduğu siyasi yönetim felsefesi değişimi. Bunun sonucunda, dönem boyunca devlet, belirleyici olma vasfını hızla yitirdi ve devlet ekonomisi (özellikle dış ticaret) yabancı devletlerin çıkarlarına yönelik olarak yeniden dizayn edilme sürecine girdi. Devletin nüfus, üretim, sanayi ve finans sahalarını şekillendiren bu yeni dizayn süreci, öncelikle, devletin siyasi, dini, toplumsal ve ekonomik merkezi konumundaki İstanbul’da etkilerini gösterdi. Özellikle gelişen uluslararası ticaret; liman kenti İstanbul’un hızla dış piyasaya açılmasını sağladı. Giderek artan ithalatihracat eğilimleri, yerli-yabancı sermayedarları şehre çekti. Kent nüfusu, 391.000’den (1844), 851.527’ye (1886) yükseldi. 19. yüzyılda içine girilen yeni sosyo-ekonomik ilişkiler çerçevesinde, Galata (Beyoğlu, Pera) semti, ülke çapında yeni bir finansal merkez hüviyetine büründü. Galata çevresindeki bu uluslararası ticari hareketliliğe uygun olarak, yeni finansal kurumlar oluştu. Devlet genelindeki ilk banka Galata Bankerleri tarafından İstanbul’da, İstanbul Bankası (1849) adıyla kuruldu. Bunu, Osmanlı Bankası (1856), Osmanlı Şahane Bankası (1863), Osmanlı İmparatorluğu Genel Ortaklığı (1864), Osmanlı Genel Kredi Bankası (1869), Selanik Bankası (1888) ve Midilli Bankası (1891) izledi. Yine 19. yüzyıl sonunda kentte kurulan yeni bankaları, diğer bir finansal yenilik olan şirketleşme faaliyetleri destekledi. Dönem içinde İstanbul’da açılan ilk şirket, Şirket-i Hayriyye Anonim Şirketi (1886) oldu. Onu İstanbul Buz Osmanlı Anonim Şirketi (1886) ve Osmanlı Sigorta Şirket-i Umumiyesi (1892) takip etti. Kurulan üç şirket de karlı ve verimli değildi. Ancak, dönemin finansal düşüncesini ve yeni İstanbul’unu ortaya koymaları bakımından önemliydiler