Buğdayda azota tepki ve karlı çeşit tercihi

Abstract

Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaygın olarak ekilen 5 ekmeklik (Ceyhan-99, Kaşifbey-95, Nurkent, Panda ve Pehlivan), 5 makarnalık (Aydın-93, Fırat-93, Sarıçanak-98, Svevo ve Şahinbey) buğday çeşitlerine artan oranlarda (6, 10, 14, 18 ve 22 kg da-1 ) verilen azotlu gübreye tepkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma Ziraat Fakültesi deneme alanında 2014-15 üretim yılında iki ayrı tarla denemesi halinde (ekmeklik ve makarnalık buğday) tesadüf bloklarında bölünmüş parseller (3 tekerrürlü) deneme desenine uygun olarak yürütülmüştür. Ana parselleri azot dozları, alt parselleri çeşitler oluşturmuştur. Çalışmada çeşitli tarımsal karakterler ve tane verimi ölçülmüştür. Elde edilen veriler varyans, korelasyon ve regresyon analizleriyle detaylı olarak incelenmiştir. Ölçülen karakterlerde en yüksek ortalama değerler 18 kg da-1 azot dozundan alınmıştır. Azot dozunun 18 kg da-1 ’ın üstünde veya altında olması halinde ortalama değerlerde azalma görülmüştür. 18 kg da-1 azot uygulamasında ekmeklik Kaşifbey-95 (518 kg da -1 ) ve makarnalık Aydın-93 (538,1 kg da-1 ) çeşitleri en verimli çeşitler olmuşlardır. Ölçülen karakterler ile verim arasındaki korelasyon ilişkileri genellikle önemli bulunmuştur. İstatistiksel önemde bulunan regresyon ilişkileri ise doğrusal olmaktan ziyade parabolik bulunmuştur. Regresyon eşitlikleri tahminde kullanılmaları halinde yüksek determinasyon katsayısı değerleri ile güvenilir bulunmuşlardır. Uygulanan azot miktarı 6 kg da-1 ‘ dan 18 kg da-1 ‘a artırıldığında ekmeklik Ceyhan-99 (86,33 kg da-1 ) ve Pehlivan (83,66 kg da-1 ) çeşitleri artan azotlu gübreye cevapları en yüksek ve karlı çeşitler olarak bulunmuştur. Makarnalık buğdayda aynı orandaki azotlu gübre artışında Şahinbey (155,23 kg da-1 ) ve Sarıçanak-98 (124,8 kg da-1 ) azotlu gübreye cevabı en yüksek ve karlı çeşitler olmuşlardır.

This study aimed to assess the responses of widely grown 5 bread wheats (Ceyhan-99, Kaşifbey-95, Nurkent, Panda and pehlivan) and 5 durum wheats (Aydın-93, Fırat-93, sarıçanak-98, Svevo and Şahinbey) varieties onto increasing nitrogen levels (6, 10, 14, 18 and 22 kg da-1) for some yield components and grain yield in the experimental field of Faculty of Agriculture in 2014-15 growing season. A split plot experimental design with 3 replications was employed. Nitrogen ratios were assigned at the main plots and the varieties at the subplots respectively. Various agronomical characteristics and grain yield were scored. Data obtained from experiment were subjected to analysis of variance, correlation and regression analyses. The highest average values were obtained from the nitrogen ratio of 18 kg da-1 . Nitrogen ratios upward and downward from 18 kg da-1 resulted in decreasing average values for all characteristics under study. Bread wheat variety of Kaşifbey-95 (518 kg da-1 ) and durum wheat variety of Aydin-93 (538,1 kg da-1 ) were found to be highest yielding at 18 kg da-1 nitrogen application. The coefficients of correlation between some agronomical characteristics vs. grain yield were found to be significant. Regression between such characteristics vs. grain yield also turned out to be significant. It was found that the regression equations with the high coefficients of determinations (R2%) can be used for yield estimates. Bread wheat variety of Ceyhan-99 (86,33 kg da-1 ) and Pehlivan ( 83,66 kg da-1 ), durum wheat variety of Şahinbey ( 155,23 kg da-1 ) and Sarıçanak-98( 124,8 kg da-1 ) were found to be the most responsive and profitable cultivars to increasing nitrogen application.