Modern mimarlık mirası yapılarında koruma ve yeniden kullanım önerisi : Diyarbakır Dilan ve Site sineması

Abstract

Diyarbakır'da bulunan tarihi sinemalardan özellikle Dilan ve Site Sinemaları özgünlüğünü en çok koruyan sinema yapıları olarak günümüze ulaşmıştır. Bu sinemalar konumları bakımından ve taşıdıkları mimari özellikler, sosyal ve kültürel değerler açısından önemli bir yere sahiptir. Dilan Sineması aktif olduğu yıllarda Diyarbakır'ın sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamakla kalmamış aynı zamanda tüm bölgeyi bir çok açıdan beslemiştir. Film gösterimlerinin yanı sıra bu yapıda konser, dinleti, konferans ve toplantı gibi faaliyetler de sıkça gerçekleştirilmiştir. Yapıldığı dönemde 'Orta Doğu ve Balkanların en Büyük Sineması' unvanını alan Dilan Sineması'nın cephe kaplaması, pencere boşlukları, parsel sınırı gibi yapı hakkında ciddi bilgiler veren yapı elamanlarının hepsi dönemin yapı malzemesi ve dönemin yapım biçimiyle korunmuştur. Dilan Sineması'nın aktif olduğu yıllarda Diyarbakır halkının sinemaya ilgisi o denli artmıştır ki sinema biletleri kombine satılıp bir haftada tükenmeye başlamıştır. Ancak zamanla sinemaya olan ilgi azalmış ve Dilan Sineması'nın sahiplerinin ekonomik ihtiyaçlarından dolayı sinemanın bazı bölümleri değiştirilmiştir. Yapı günümüzde sinema yapısı olarak hizmet verememektedir. Bu çalışmada, öncelikle Tarihi Diyarbakır Sinemalarının bir bütün olarak incelenebilmesi amaçlanmaktadır. Diyarbakır'daki sinema kültürünün sosyokültürel hayata etkisi tespit edilip ve genel olarak Diyarbakır'daki tarihi sinema salonlarının, terk edilme-yaşatılamama nedenleri ve koruma sorunlarına önerilerin geliştirilmesiyle beraber Dilan ve Site Sineması'nın koruma sorunları belirlenerek bu sorunlara çözüm önerileri geliştirilmesi hedeflenmektedir. Ölçüm çalışmalarının tamamlandığı Dilan ve Site Sineması'nda, rölöve projeleri hazırlanmış ve sinemanın birçok açıdan detaylı fotoğrafları çekilerek gerekli tespitlerde bulunulmuştur. Ayrıca resmi kurumlarda ve kişisel arşivlerde yer alan, yararlı olabilecek evrak ve fotoğraflar elde edilmiştir. Son olarak Dilan Sineması ve diğer tarihi sinemalarda film izleyen ya da çalışan insanlarla görüşüldükten sonra gerekli bilgiler toplanıp değerlendirilmiştir.

The historical cinemas in Diyarbakır, and especially Dilan and Site Cinemas, have reached an important place in terms of both the architectural values and the social and cultural values. During its active years, Dilan Cinema served not only the social and cultural needs of Diyarbakır but also the entire region. Activities such as concerts, concerts, conferences and meetings were frequently performed in this structure where only film screenings were not performed. In the period when it was built, Dilan Cinema, which took the title of en The Biggest Cinema of the Middle East and the Balkans veren, has been protected with the building materials and construction of the period. With the Dilan Cinema, the interest of the people of Diyarbakır has increased so much that the cinema tickets are sold together and sold out in a week. Over time, interest in cinema has diminished, and due to the economic needs of the owners of the Dilan Cinema, some parts of the cinema have been changed and cannot serve as a cinema structure today. In this study, firstly, it is aimed to examine Historical Diyarbakır Cinemas as a whole. The impact of the cinema culture in Diyarbakır on the socio-cultural life will be determined and it is aimed to develop suggestions for the reasons of abandonment and non-survival of historical cinema halls in Diyarbakır and protection problems of Dilan Cinema and to develop solutions for these problems by identifying them. At the Dilan Cinema, where measurement works have been completed, survey projects have been prepared and detailed photographs of the cinema have been taken in many respects and necessary determinations have been made. In addition, photographs and documents which were useful in official institutions and personal archives were obtained. And finally, people who watched or worked at Dilan Cinema and other historical cinemas were discussed and the necessary information was collected and evaluated.