The assortment of agriculture in İstanbul glimpses from İstanbul ahkam registers in the eighteenth-century (1757-1760)

Abstract

8.yüzyılda İstanbul’daki tarımsal sistemi değerlendirme amacındaki bu çalışma, 1757­1760 yılları arasındaki döneme ait İstanbul Ahkâm Defterleri’nin tasnifine yöneliktir. Ahkâm Defterleri’nde yer alan kayıtlardaki hükümleri tasnif edebilmek için; (a) defter numaraları, (b) başvuru yerleri, (c) ihtilaf konuları, (d) ihtilafın taraflarının sosyal konumları, (e) ihtilafın taraflarının dinleri ve (f) başvuru yılları, temel analiz değişkenleri olarak seçildi. Her bir hüküm, bu sistematiğe göre -öncelikle kendi içlerinde ve daha sonra da genel analize tabi tutularak- incelendi. İstanbul Ahkâm Defterleri Kayıtları’nda, Nisan 1757-Aralık 1760 tarihleri arasındaki dönemde, ticaret ile ilgili olarak 259 tane hüküm tespit edildi. 4 ve 5 numaralı Ahkâm Defteri’ndeki bu hükümlerden, en fazla kaydın 5 numaralı defterde (%64,9) yer aldığı görüldü. İstanbul’da yaşanan tarımsal sorunların, yoğunluklu olarak “mera, yayla, kışlak, otlak, sazlık vb. yerlere müdahale” (%22), “vergi ödemeyenlerden veya eksik ödeyenlerden verginin tahsili” (%13,9) ve “miri toprağın, sazlık ve kamışın mirasen intikali” (%13,5) konularıyla ilgili oldukları belirlendi. Bununla birlikte tarımla ilgili en fazla sorunun, Üsküdar (%46,3) bölgesinde oluştuğu görüldü. Yine, Suriçi bölgesinde yoğunlukla “reayanın başka şehir, köy vs. yerlere göçü” (5 karar ve %83,3); Galata bölgesinde genellikle “tımar toprağının ferağ ve tefvizi” (4 karar ve %26,7); Üsküdar bölgesinde yoğunlukla “miri toprağın, sazlık ve kamışın mirasen intikali” (22 karar ve %18,3) ve Haslar bölgesinde genellikle “mera, yayla, kışlak, otlak, sazlık vb. müdahale” (35 karar ve %29,7) konularına ilişkin sorunların yaşandığı tespit edildi. 18.yüzyılda İstanbul tarım sistemindeki sorunların, çoğunlukla yönetilenler (reaya) arasında yaşandığı (%74,9) görüldü. Hem müracaat eden ve hem de şikâyet edilen taraflar, çoğunlukla köyde yaşayan Müslüman yönetilen reayadan müteşekkildi. İncelenen dönemdeki tarımsal sorunların %59,1’inin, 1759-1760 yılları arasındaki dönemde yaşandığı belirlendi.

This study, which aims to evaluate the agriculture of Istanbul in the eighteenth-century, is based on the assortment of Istanbul Ahkâm Registers in the period of 1757-1760. In order to classify the provisions of Ahkâm Registers; (a)registry(book) numbers, (b)application areas, (c)conflict issues, (d)the social position of the litigants, (e)the religion of the litigants, and (f)application years were chosen as the basic analysis variables. Each judgement, which were based on this systematic, were examined in themselves. 259 provisions of the agriculture were determined in Istanbul Ahkâm Registers in the period of April 1757-December 1779. The analysis of this Ahkâm Books(between 4-5 books), the maximum provisions were found with 5th part (64.9%) of them. The most problems of the agriculture of Istanbul were “intervention of pasture, plateau, grass, reedy etc”(22%),“get in tax from tax-evader or short-change” (13.9%), and “transition of the miri-land, reedy and rushy by inheritance”(13.5%).Moreover, the most agricultural problems occurred in Üsküdar(46.3%) region. Also, the most agricultural problem in Surici was “migration of reaya to another places” (5 cases and 83.3%); in Galata “devolution and demise of timar-land” (4 cases and 26.7%); in Uskudar “transition of the miri-land, reedy and rushy by inheritance” (22 cases and 18.3%), and in Haslar “intervention of pasture, plateau, grass, reedy etc.” (35 cases and 29.7%). The agricultural problems of Istanbul in the eighteenth-century occurred between the reaya (74.9%). Both the applicants and the complainees were intensity composed by the Muslims reaya which were dwelling in village. It was determined that 59.1% of this agricultural problems occured in the period of 1759-1760.