Diyarbakır koşullarında farklı kabuk rengine sahip susam( Sesamum indicum L. ) çeşit ve popülasyonlarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma;farklı kabuk rengine sahip susam (Sesamum indicum L.) çeşit ve popülasyonlarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme alanında, 2016 yılı yetiştirme sezonunda Türkiye'nin farklı bölgelerinden toplanan 18 susam çeşit ve popülasyonlarının verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi amacı ile yürütülmüştür. Çalışma Tesadüf Blokları Deneme Deseni'ne göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur.Elde edilen veriler JMP İstatistik Paket Programı kullanılarak varyans analizine tabi tutulmuştur.Bu araştırmada; bitki boyu, dal sayısı, kapsül sayısı, kapsül uzunluğu, kapsül genişliği, kapsülde tohum sayısı,tohum verimi, hasat indeksi, yağ oranı, protein oranı ve yağ asitleri kompozisyonu incelenmiştir.Elde edilen verilere göre; en yüksek tohum verimi Mardin-Kızıltepe popülasyonunda (134,37 kg/da), en yüksek oleik asit içeriğine Sarısu çeşidinde (%45,40), en yüksek linoleik asit (%38,88) ve stearik asit (%5,53) içeriğine Osmanlı-99 çeşidinde ve en yüksek palmitik asit (%8,70) içeriğine Lice-Kabakaya popülasyonunda rastlanmıştır. Kabuk renklerine göre beyaz ve bej grubunda yer alan çeşit ve popülasyonların daha yüksek miktarda oleik asit, linoleik asit ve stearik asit içerdikleri saptanmıştır. Koyu renk grubunda yer alan çeşit ve popülasyonların; daha yüksek tohum verimine, daha yüksek yağ oranı değerine ve daha yüksek linolenik asit içeriğine sahip oldukları görülmüştür. Palmitik asit içeriği ve protein oranı üzerine kabuk renginin herhangi bir etkisi olmamıştır. Sonuç olarak; Sırnak-Kumçatı-Dergul, Mardin-Kızıltepe,Urfa Yerli, Diyarbakır-Çermik-1 ve Diyarbakır-Çermik-2 çeşit ve popülasyonları diğerlerine göre daha önemli bulunmuştur.

This investigation was carried out to determination of yield and quality properties of different coat colored sesame (Sesamum indicum L.) varieties and populations in the experiment fields of Dicle University Agricultural Faculty Field Crops Department in 2016 growing season in order to determine the yield and quality components of 18 sesame varieties and populations collected from different regions of Turkey. Infield experiment implemented through Randomized Block Experimental Design with three replication. The obtained data were subjected to analysis of variance by using the JMP Statistical Package Program. In the experiment; plant height, branch number of per plant,capsule number, capsule lenghth, capsule weight, seed number per capsule, seed yield, harvest index, oil content, protein content and fatty acid composition were observed. According to the obtained data; while the highest seed yield observed in the Mardin-Kızıltepe population (134,37 kg / da), the highest content of oleic acid was obtained in the Sarısu variety (45,40%). The highest linoleic acid content (38,88%) and stearic acid content (5,53%) were optained in Osmanlı-99 and the highest content of palmitic acid (8.70%) was obtained in the Lice-Kabakaya population. It was determined that the varieties and populations in white and beige groups according to crust colors contained higher amounts of oleic acid, linoleic acid and stearic acid.Varieties and populations in the dark group; have higher seed yield, higher oil content and higher linolenic acid content.There was no effect of the crust color on palmitic acid contentand protein ratio.As a result of this study; Sırnak-Kumçatı-Dergul, Mardin-Kızıltepe, Urfa Yerli, Diyarbakır-Çermik-1 ve Diyarbakır-Çermik-2 varieties and populations were more important than others.