Ergenlerde algılanan ebeveyn tutumları ile psikolojik belirtiler, iyi oluş ve psikolojik kontrol arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı algılanan ebeveyn tutumları ile psikolojik belirtiler, iyi oluş ve psikolojik kontrol arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemi Diyarbakır'ın Çermik ve Çüngüş ilçelerinde eğitim gören 13 ile 18 yaş aralığında 562 lise öğrencisinden (323 kız, 239 erkek) oluşmaktadır. Katılımcılara Demografik Bilgi Formu, Leuven Algılanan Ana Babalık Ölçeği (LLAO), Kısa Semptom Envanteri (KSE), Ergenler İçin Beş Boyutlu İyi Oluş Ölçeği (EPOCH) ve Psikolojik Kontrol Ölçeği (PKO) uygulanmıştır. Çalışmadan elde edilen verilerinin test edilmesi amacıyla, Pearson korelasyon analizi, bağımsız örneklemler t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Algılanan ebeveyn tutumları ile psikolojik belirtiler, psikolojik kontrol ve iyi oluşun mutluluk boyutunun cinsiyete göre farklılaştığı bulgulanmıştır. Araştırmanın korelasyon analizi sonuçlarında; algılanan ebeveyn tutumları ile psikolojik belirtiler arasında anlamlı ilişki olduğu saptanırken, anne duyarlılık ile somatizasyon; baba özerklik desteği ile hostilite arasında ilişki olmadığı saptanmıştır. Algılanan ebeveyn tutumları ile iyi oluş arasındaki ilişkinin ise algılanan ebeveyn tutumlarının duyarlılık ve özerklik desteği boyutları ile iyi oluşun alt boyutları arasında olumlu yönde, psikolojik kontrol ve davranışsal denetim boyutuyla olumsuz yönde anlamlı bir ilişki içinde olduğu belirlenmiştir. Algılanan ebeveyn tutumlarının anne psikolojik kontrol alt boyutu ile iyi oluş ölçeğinin iyimserlik ve ilişkililik alt boyutları arasında olumsuz yönde ilişkili olduğu saptanmıştır. Algılanan ebeveyn tutumları baba psikolojik kontrol boyutunda ise yalnızca ilişkililik alt boyutu ile olumsuz yönde ilişki olduğu belirlenmiştir. Algılanan ebeveyn tutumları ile psikolojik kontrol arasındaki ilişkide ebeveyn duyarlılığı ve özerklik desteği ile olumsuz yönde, psikolojik kontrol ve davranışsal denetim ile olumlu yönde bir ilişki saptanmıştır. Çoklu doğrusal regresyon analiz sonucunda algılanan ebeveyn tutumunun, psikolojik belirtileri, iyi oluşu ve psikolojik kontrolü yordadığı belirlenmiştir. Araştırma bulguları alanyazın bağlamında tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

The aim of this research is to examine relationship between parental attitudes and psychological symptoms, well-being, and psychological control. The sample of the study consists of 562 high school students (323 girls, 239 boys) aged between 13 and 18, attending schools in Çermik and Çüngüş districts of Diyarbakır. Participants were administered a Demographic Information Form, the Leuven Perceived Parenting Scale (LPPS), the Brief Symptom Inventory (BSI), the Five-Dimensional Well-Being Scale for Adolescents (EPOCH), and the Psychological Control Scale (PCS). In order to test the data obtained from the study, Pearson correlation analysis, independent samples t-test, one-way analysis of variance (ANOVA) and multiple linear regression analysis were used. It was found perceived parental attitudes, psychological symptoms, psychological control, and well-being happiness dimension differed according to gender. A significant relationship was found between parental attitudes and psychological symptoms, while no relationship was found between maternal sensitivity and somatization, and paternal autonomy support and hostility. There is a positive relationship between parental attitudes and well-being, particularly with the dimensions of parental sensitivity and autonomy support, and a negative relationship with the psychological control and behavioral control. The maternal psychological control dimension of parental attitudes is negatively associated with the optimism and relationality dimensions of the well-being scale. Perceived parental attitudes, particularly in the paternal psychological control dimension, are negatively associated only with the relationality dimension. In the relationship between parental attitudes and psychological control, a negative relationship was found with parental sensitivity and autonomy support, while a positive relationship was found in terms of psychological control and behavioral control. The multiple linear regression analysis revealed that perceived parental attitudes predict psychological symptoms, well-being, and psychological control. The research findings have been discussed within the context of the literature, and recommendations have been made.