Güneydoğu Anadolu Bölgesi çayır-mera ve doğal vejetasyonlarında yetişen bazı trigonella genotiplerinde ot kalite özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, Güneydoğu Anadolu Bölgesi çayır-mera ve doğal vejetasyonlarında yer alan 25 adet Trigonella genotipinde (T. coerulescens, T. filipes, T. foenum graceum, T. mesopotamica, T. monantha, T. spicata, T. spruneriana ve T. strangulata) ot kalite özelliklerini belirlemek amacıyla 2023 yılı Mayıs ayında yürütülmüştür. Araştırmada yer alan Trigonella genotipleri Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt ve Şırnak illerinin çayır-mera ve doğal vejetasyonlarından toplanmıştır. Genotiplerin tür teşhisleri Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü'nde gerçekleştirildikten sonra kalite özelliklerini tespit edebilmek için kalite analizi yapılmıştır. Yapılan analizlerde Trigonella genotiplerinde ham protein (HP) %15,84-22,82, asit deterjanda çözünmeyen lif (ADF) %14,09-24,95, nötral deterjanda çözünmeyen lif (NDF) %29,69-38,08, asit deterjanda çözünmeyen protein (ADP) %0,299-0,445, kuru madde (KM) %90,63-93,16, sindirilebilir kuru madde (SKM) %69,46-77,93, kuru madde tüketimi (KMT) %3,151-4,043, nispi yem değeri (NYD) 171,44-237,07, toplam sindirilebilir besin maddesi (TSBM) %76,91-85,38, nispi yem kalitesi (NYK) %176,06-255,73, sindirilebilir enerji (SE) %3,24-3,61, metabolik enerji (ME) %2,66-2,96, potasyum (K) %0,41-0,95, kalsiyum (Ca) %1,68-2,17, magnezyum (Mg) %1,74-3,01, fosfor (P) %0,315-0,447, Ca/P 4,28-5,88 ve K/(Ca+Mg) 0,092-0,245 aralıklarında değişim göstermiştir. Genotipler içerisinde HP bakımından 6 no.lu Trigonella filipes, ADF bakımından 22 no.lu Trigonella spruneriana, NDF bakımından 15 no.lu Trigonella spicata, KM bakımından 19 no.lu Trigonella spruneriana, ADP bakımından 12 no.lu Trigonella mesopotamica ve 24 no.lu Trigonella sp., SKM bakımından 14 no.lu Trigonella spicata, KMT bakımından 16 no.lu Trigonella spruneriana, NYD bakımından 14 no.lu Trigonella spicata, TSBM bakımından 14 no.lu Trigonella spicata, NYK bakımından 14 no.lu Trigonella spicata, SE bakımından 14 no.lu Trigonella spicata, ME bakımından 14 no.lu Trigonella spicata, K bakımından 19 no.lu Trigonella spruneriana, Ca bakımından 9 no.lu Trigonella mesopotamica, Mg bakımından 10 no.lu Trigonella mesopotamica, P bakımından 14 no.lu Trigonella spicata, Ca/P bakımından 1 no.lu Trigonella coerulescens, K/(Ca+Mg) bakımından 19 no.lu Trigonella spruneriana genotipi en yüksek değeri vermiştir. Bu genotipler içerisinde de 14 no.lu Trigonella spicata genotipi incelenen 8 özellik (SKM, KMT, NYD, TSBM, NYK, SE, ME ve P) bakımından en yüksek değeri vermiştir. Dolayısıyla araştırmada öne çıkan bu Trigonella genotiplerinin yem üretimine ve geliştirilmesine alternatif sağlayacak önemli kaynaklar oluşturulabilir ve bundan sonra yapılacak ıslah çalışmalarında, bu özellikleri bakımından dikkate alınması yararlı olacağı kanısına varılmıştır.

This study was conducted the date of May 2023 in order to determinate the forage quality characteristics with 25 Trigonella genotypes (T. coerulescens, T. filipes, T. foenum graceum, T. mesopotamica, T. monantha, T. spicata, T. spruneriana and T. strangulata). Trigonella genotypes included in the research were collected from meadow-pasture and natural vegetation of Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt and Şırnak provinces. After the species identification of the genotypes was carried out at Dicle University, Faculty of Science, Department of Biology, quality analysis was carried out to determine the quality characteristics. In the analyses, obtained walues were changed from lowest to higest for crude protein (HP) in Trigonella genotypes 15,84-22,82%, acid detergent insoluble fiber (ADF) 14,09-24,95%, neutral detergent insoluble fiber (NDF) 29,69-38,08%, acid detergent insoluble protein (ADP) 0,299-0,445%, dry matter (DM) 90,63-93,16%, digestible dry matter (DSM) 69,46-77,93%, dry matter consumption (DMT) 3,151-4,043%, relative feed value (NYD) 171,44-237,07, total digestible nutrients (TSBM) % 76,91-85,38, relative feed quality (RQ) 176,06-255,73%, digestible energy (SE) 3,24-3,61%, metabolic energy (ME) 2,66-2,96%, potassium (K) 0,41-0,95%, calcium (Ca) 1,68-2,17%, magnesium (Mg) 1,74-3,01%, phosphorus (P) 0,315-0,447%, Ca/P 4,28-5,88 and K/(Ca+Mg) 0,092-0,245. The highest walues were obtained from the genotypes, in terms of HP Trigonella filipes number 6, ADF Trigonella spruneriana number 22, NDF Trigonella spicata number 15, KM Trigonella spruneriana number 19, ADP Trigonella mesopotamica number 12 and number 24 Trigonella sp., SKM Trigonella spicata number 14, KMT Trigonella spruneriana number 16, NYD Trigonella spicata number 14, TSBM Trigonella spicata number 14, NYK Trigonella spicata number 14, SE Trigonella spicata number 14, ME Trigonella spicata number 14, K Trigonella spruneriana number 19, Ca Trigonella mesopotamica number 9, Mg Trigonella mesopotamica number 10, P Trigonella spicata number 14, Ca/P Trigonella coerulescens number 1 for and Trigonella spruneriana genotype number 19 gave the highest values in terms of K/(Ca+Mg). Among these genotypes, Trigonella spicata genotype number 14 gave the highest values in terms of the 8 traits examined (SKM, KMT, NYD, TSBM, NYK, SE, ME and P). Therefore, it is concluded that these Trigonella genotypes that stand out in the research can be created as important resources that will provide alternatives to feed production and development, and it will be useful to take these features into consideration in future breeding studies.