MYRA VE ANDRİAKE LİMANI’NDA ELE GEÇEN Pİ (?) KULPLU KÂSELER
Abstract
Makalenin konusunu günümüzde Antalya?nın Demre ilçesinde bulunan Myra antik kenti ile limanı Andriake?de ortaya çıkarılan 31 adet pi (?) kulplu kâse oluşturmaktadır. Bunlar Myra?da Tiyatro, Andriake limanında ise Horrea Hadriani/Granarium Önü, Sinagog, Şarap İşlikleri ve Onurlandırma Anıtlarında ele geçmiştir. En yoğun bulundukları alan ise Sinagog ve Horrea Hadriani/Granarium Önüdür. Myra-Andriake pi kulplu kâseleri, Knidos?taki örneklerde izlenen tipolojik gelişim dikkate alınarak iki ana tipe ayrılmıştır. İlk tip Hellenistik, ikinci tip ise Roma dönemine ait kâselerden oluşmaktadır. Myra ve Andriake pi kulplu kâselerinde Roma dönemine ait örnekler çoğunluktadır. Karışık kontekstle ele geçtikleri için tarihlendirilmeleri analojik yöntemle yapılmış; Tip 1 için MÖ 2. yüzyıl–1. yüzyıl, Tip 2 için ise MÖ 1. yüzyılın sonları –MS 2. yüzyıl arası tarihi önerilmektedir. Roma dönemine ait Tip 2 pi kulplu kâselerinin düzgün ve özenli yapılan kulpları, bunların Hellenistik geleneğe bağlı kalınarak yapıldığını göstermektedir. Nitekim aynı bölgede bulunan Limyra?da ele geçen yerel üretim pi kulplu kâseleride Geç Hellenistik özellikleri yansıtacak şekilde üretilmiştir. Myra-Andriake örneklerinin kil ve astarlarında kırmızı, kahverengi ve gri tonları baskındır. Değerlendirilen kâselerin, tıpkı Knidos pi kulplu kâselerinde olduğu gibi, bazılarının astarlarında içte ve dışta farklı renk tonları görülmektedir. Bazılarında ise tek renk astar hâkimdir. Bu iki özellik Myra-Andriake kâselerinin hem Knidos?la hem de Limyra ile ortak özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Myra, olasılıkla limanı aracılığıyla Knidos ve iç pazardaki yerel atölyelerden (Limyra) ihtiyacı nispetinde bu kâseleri edinmiştir. Tip 2 kâselerine ait olan kaide parçalarının tondolarında damga tekniğinde yapılmış amphora, palmet ve çentik süslemesi yanında kabartma kurbağa motifleri bulunmaktadır. Knidospi kulplu kâselerinde yoğun kullanılan kurbağa motiflerinin yapılışı, daha çok tanrı Dionysos, Apollon ve su kültüyle ilişkilendirilmektedir. Kâselere üstten bakıldığındaiçinde bir kurbağanın yer aldığı küçük bir gölü anımsatması Apollon?un doğuş mitolojisiylebağdaştırılmaktadır. Bunlar dışında bolluk ve bereketi simgeleyen kurbağaların Knidos?taki şarap üretimi ve ticaretine atıf yaptığı düşünülmektedir. Bu kabartmaların Myra?da ele geçmesi, Knidos?la aynı külte (Apollon) tapınan insanların varlığıyla veya üst kesimin burjuvazizevkleriyle açıklanabilir. Ovidius?un Metamorphosisadlı eserinde geçen Leto?nun Apollon?u (ikizleri) doğurduktan sonra Lykia?ya geldiğini ve susuzluğunu gidermek istediğinde ona izin vermeyenleri kurbağaya çevirmesi efsanesi, bu kâselere ayrı bir anlam yüklenmiş olabileceğini düşündürmektedir