BAĞLAMI VE DEDE KORKUT'U ANLAMAK: SEGREK ANASININ MI ATASININ MI AĞZINI ARADI?
Abstract
ÖZ Tarihî metinlerin doğru okunması ve doğru anlaşılması hem geçmişi hem de günümüzü doğru değerlendirmemizi sağlar. Aynı zamanda okunan metinle ilgili yapılacak olan çalışmaların sağlam bir zemine oturması kolaylaşır. Bu nedenle tarihî bir metni doğru anlamak için dikkate almamız gereken önemli yöntemlerden biri bağlamı takip etmektir. Bağlamın kılavuzluğunda ilerlemek, metni doğru anlamamızı ve metinle ilgili sorunları daha kolay çözmemizi sağlar. Çünkü kelimeleri doğru okumu- yorsak sadece seslendirmiş oluruz; doğru okuyup okumadığımız konusunda bağlam bizi yönlendirir ve bu yönlendirmeyle yeni denemelere girişiriz. Okuma ve bağlam örtüştüğü zaman doğru sonuca ulaşmış oluruz. Dede Korkutun elimizdeki metinlerinin daha çok bir tiyatro eseri olarak görülmesi ve bu gözle okunması gerekir. Çünkü Dede Korkut hikâyeleri sözlü gelenekte anlatıcılar tarafından yüzyıllarca icra edilmiş hikâyelerdir. Tiyatro tarafı ağır basan bu hikâyelerde yazılı metinlerden farklı olarak çok daha sık şaşırtmaca ve sürpriz olaylara tanık oluruz. Ayrıca Dede Korkut hikâyelerinde anlatıcı oza- nın kısaltmalar kullanarak çok uzun zaman dilimlerini çok kısa ve özlü şekilde anlattığı dikkat çeker. Ancak elimizdeki metinde bu konulara dikkat edilmediğinden bir kelimenin yanlış okunması sonucu Öşün Koca Oğlu Segrek Boyunun senaryosunda anlaşılmayan birtakım sorunlar ortaya çıkmıştır. Bu sorunların çözümü için bağlam ve hikâyenin tiyatral tarafının dikkate alınması gerekir. İşte bu ma- kalede, Öşün Koca Oğlu Segrek Boyunda ata kelimesinin ana şeklinde okunması nedeniyle bağlam ve senaryoda ortaya çıkmış olan birtakım karışıklıklar, sorunlar üzerinde durulmakta ve bu sorunlara açıklamalar getirilerek teklifler sunulmaktadır. Anahtar Kelimeler
