ERMENİ KİLİSESİ'NİN BİR RİTÜELİ OLARAK SİVİL CENAZE MERASİMLERİ
Abstract
Makalenin konusu Ermeni Kilisesinde siviller için cenaze ritüelidir. Cenaze ritüeli, İstanbul Ermeni Patrikliğinin uygulamasından örneklerle ele alınmıştır. Cenaze ritüelinin etrafında şekillenmiş geniş ve zengin halk uygulamaları araştırmanın dışında yer almaktadır. Ayrıca, Kilisenin yedisi, kırkı ve senesi gibi ölümle ilgili diğer ritüel uygulamaları da makalenin boyutuna sığmayacak niteliktedir. Ancak cenaze ritüeli, Ermeni Kilisesinin ölüm ve ölüm sonrasına dair temel anlayışını ortaya koyma-?? da yeterlidir. Ermeni Kilisesinde cenaze ritüeline dair araştırmalar yok denecek kadar azdır. Makalede kaynak sıkıntısı, İstanbulda yapılan gözlemler ve mülakatlarla önemli oranda giderilmiştir. Hıristiyan cenaze ritüellerini şekillendiren temel öğretiler diriliş ve kurtuluştur. Diriliş herkes içindir, ancak kurtuluş imanla ölenler içindir. İsa Mesihin yeryüzü kilisesinde uyuyanlar Göksel Kiliseye sevinçle uğurlanırlar. Bu nedenle Ermeni Kilisesinde cenaze ritüeline uğurlama (huğargavorutyun) ismi veril-?? miştir. Ermeni Kilise ayin kitaplarında (maştots) yer verilen defin ritüeli üç safhadan oluşur. Bu safha-?? lar sırasıyla ev düzeni (tan kargn), kilise düzeni (karg yegeğetsioy) ve mezarlık düzeni (gerezmani kargn) şeklinde isimlendirilir. Bir de mezarlık dönüşü teselli ayini vardır. İstanbulda ev töreni mezarlık dönüşü teselli ayininde icra edilen bir törene dönüşmüştür. Bunun yerine cenaze evden veya morgtan alınırken papaz duayla cenaze alayına liderlik etmektedir. Konu, sırasıyla Ermeni Kilisesinde ölüm algısı, cenaze töreniyle ilgili terimler, cenaze ritüelinin tarihçesi, sivil cenaze ritüeli ve cenaze töreninin anlamı üzerinde durularak ele alınmıştır.
