Tarama sözlüğü'nde hayvan, hayvancılık ve veteriner hekimliğine ilişkin söz varlığı
Citation
Küçükaslan, Ö. (2017). Tarama sözlüğü'nde hayvan, hayvancılık ve veteriner hekimliğine ilişkin söz varlığı. Turkish Studies (Elektronik), 12(9), 89-134.Abstract
Tarama Sözlüğü, 13'üncü yüzyıldan 19'uncu yüzyıla kadar yazılmış olan 227 eserin taranması ile oluşturulan, öz Türkçe sözlerin tanıklarıyla birlikte verildiği, tarihi nitelikli bir sözlüktür. İki dizi halinde 12 cilt olan Tarama Sözlüğü; 1935 yılından 1977 yılına kadar sürdürülen 42 yıllık bir çalışmanın ürünüdür. İlk cildinin yayımlandığı tarihten bu yana, Türkoloji alanında büyük bir boşluğu dolduran, yerli ve yabancı uzmanlar tarafından sürekli kaynak olarak kullanılan Tarama Sözlüğü, eski metinlerle ilgilenen herkesin yararlandığı bir başyapıt niteliği taşımaktadır. Çalışma, bu sözlüğün tüm ciltlerinin incelenerek başlı başına bir konu olarak hayvan, hayvancılık ve veteriner hekimliğe ilişkin sözcüklerin gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla toplam 1120 sözcük saptanmıştır. Sözcüklerden 340'ının (%30,35) hayvanlara ilişkin isimlendirmelere, 129'unun (%11,51) anatomi terimlerine, 119'unun hayvancılığa (%10,62), 115'inin (%10,26) hastalıklara ilişkin sözcüklere, 57'sinin (%5,08) üremeye, 43'ünün (%3,83) ilaç, tedavi ve uygulamalara, 36'sının (%3,21) hayvansal gıdalara, 35'inin (%3,12) hayvan maddelerine, 21'inin (%1,87) avcılığa, 225'inin (%20,08) diğer sözcük ve sözcük gruplarına ilişkin olduğu tespit edilmiştir. Tarama Sözlüğü'nün hayvan, hayvancılık ve veteriner hekimliği yönüyle değerlendirildiğinde zengin bir söz varlığına sahip olduğu, bu çalışma ile konuya ilişkin araştırma yapmak isteyen kişilere kolaylık sağlayabilecek derli toplu bir başvuru kaynağı sunulduğu ileri sürülebilir. The Tarama Sözlüğü, compiled from the 227 books written between
13th and 19th centuries, is a historically important sourcebook that
presents genuine Turkish proverbs along with their attestations.
Published in two series with 12 volumes, the Tarama Sözlüğü is a product
of 42 years spanning from 1935 to 1977. Since the publishing of its first
volume, the Tarama Sözlüğü has not only filled the gap in the realm of
Turkology but also has been utilized by both local and foreign scholars
as a perpetual sourcebook and has become a masterpiece that has
attracted numerous lovers of ancient texts. In the present study, it is
aimed to derive the words related to animals, husbandry, and veterinary
medicine from all volumes of the Tarama Sözlüğü, in an attempt to create
a lexical compilation from these words. A total of 1120 words were
elicited. Of these, 340 (30.35%) were related to animals, 129 (11.51%) to
anatomical terms, 119 (10.62%) to stockbreeding, 115 (10.26%) to
diseases, 57 (5.08%) to animal reproduction, 43 (3.83%) to drugs,
treatment, and practices, 36 (3.21%) to food of animal origin, 35 (3.12%)
to animal products, 21 (1.87%) to hunting, and 225 (20.08%) to other
terms and word groups. As a result it can be said that this thesaurus
encompasses a rich vocabulary in the realm of animals, husbandry and
veterinary medicine and this study is a well-compiled sourcebook
convenient for the researchers of this field.