Katılım bankacılığı sektörünün gelişimi ve sektör yoğunlaşma düzeyine yönelik bir analiz

Abstract

Türkiye’de katılım bankaları 1985 yılında özel finans kurumu olarak faaliyete başlamalarına karşın 5411 sayılı bankacılık kanununda yer alan düzenleme ile banka statüsü kazanmış ve bu tarihten sonra katılım bankası olarak anılmışlardır. Katılım bankacılığı sektöründe 2015 yılına kadar sadece özel sermayeli katılım bankaları faaliyet gösterirken bu tarihten sonra Ziraat, Vakıf ve Emlak katılım bankaları kamu sermayeli katılım bankaları olarak faaliyete başlamışlardır. Kamu sermayeli katılım bankalarının sektörde faaliyete başlamaları ile birlikte Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren katılım bankalarının sayısı 6’ya yükselmiştir. Katılım bankacılığı sektörü kamu katılım bankalarının faaliyete başlaması, katılım bankacılığında müşterilere yeni ürün/hizmetlerin sunulması ve katılım bankalarının daha aktif ve kapsayıcı bir pazarlama politikası izlemesi gibi nedenlerle son yıllarda hızlı bir ivme ile büyüme sürecine girmiştir. Bu gelişmelerle birlikte katılım bankacılığının toplam bankacılık sektörü içerisindeki payının 2021- 2025 yılları arasında %15 seviyesine yükseltilmesi hedeflenmektedir. 2021 yılı Haziran ayı verilerine göre ise katılım bankaları aktiflerinin toplam bankacılık sektörü içerisindeki payının %7,5 seviyesinde olduğu gözlenmektedir. Uzun yıllardan bu yana katılım bankaları Türk bankacılık sektörü içerisinde faaliyet göstermelerine rağmen katılım bankası sayısının düşük olması dikkat çekmektedir. Buna rağmen yakın zamanlarda bazı ulusal haber organlarında kamu katılım bankalarının birleşme hazırlığında olduğuna yönelik ifadeler yer almaktadır. Bu nedenle bu çalışmada katılım bankacılığı sektörünün mevcut durumu ve sektörün yoğunlaşma düzeyinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmada katılım bankacılığının gelişimi incelenmiş, katılım bankalarının katılım bankacılığı sektörü içerisindeki mevcut durumlarının karşılaştırmalı analizi yapılmış ve CRn yoğunlaşma oranı ile Herfindahl- Hirschman endeksine göre kamu katılım bankalarının birleşmeleri durumunda oluşacak yoğunlaşma düzeyi analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda kamu katılım bankalarının birleşme durumlarına ve katılım bankacılığının gelişimine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Although participation banks in Turkey started their activities as special finance institution in 1985, they gained the status of bank with the regulation in the banking law numbered 5411 and after that date they have been referred to as participation banks. While only private capital participation banks were operating in the participation banking sector until 2015, Ziraat, Vakif and Emlak participation banks have started to operate as state-owned capital participation banks after this date. The number of participation banks operating in the Turkish banking sector has increased to 6 with the participation of state-owned participation banks in the sector. Participation banking sector has entered a growth process with a rapid acceleration in recent years due to the fact that public participation banks has started operating, new products/services are offered to customers in participation banking, and participation banks follow a more active and inclusive marketing policy. With these developments, it is aimed to increase the share of participation banking in the total banking sector to 15% between 2021-2025. According to the data of June 2021, it is observed that the share of participation banks' assets in the total banking sector is 7.5%. Although participation banks have been operating in the Turkish banking sector for many years, it is striking that the number of participation banks is low. Despite this, recently there have been statements in some national news organs that state-owned participation banks are preparing to merge. With this reason, in this study, it has been aimed to analyze the current situation of the participation banking sector and the level of concentration of the sector. For this purpose, in the study the development of participation banking has been examined, a comparative analysis of the current situation of participation banks in the participation banking sector has been made and the concentration level that will occur in the event of a merger of public participation banks has been analyzed with the CRn concentration ratio and the Herfindahl-Hirschman index. As a result of the analyzes made, suggestions were made for the merger status of public participation banks and the development of participation banking.