Tarihi On Gözlü Köprü ve yakın çevresinin kıyısal peyzaj değeri açısından araştırılması

Abstract

Kara ve su ekosistemlerinin kesişim yeri olan kıyılar sahip oldukları doğal ve kültürel kaynaklarla peyzaj değeriyüksek alanlardır. Yoğun kullanımlara maruz kalan kıyılarda, koruma ve kullanma dengesinin sağlanmasısürdürülebilirlik açısından önemlidir. Nehir kıyıları hem ekolojik hem de kültürel açıdan oldukça önemli peyzajalanlarıdır. Medeniyetlerin kurulduğu alanlar olan nehir kıyılarında yapısal öğeler oldukça fazladır. Fırat nehriüzerinde bulunan tarihi On Gözlü Köprü, Diyarbakır kenti için önemli bir kimlik öğesidir. Bu çalışmada On GözlüKöprü ve yakın kıyı çevresinde bulunan mekanların peyzaj değerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amacayönelik, alan kullanıcılarından 150 katılımcıyla anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Katılım derecesi 5 olan Likerttutum skalası kullanılarak 8 ana başlık altında 33 parametre değerlendirilmiştir. Elde edilen sayısal verilerle,parametreler arasındaki korelasyon belirlenmiş ve ön plana çıkan değişkenleri belirlemek amacı ile faktör analizigerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak On Gözlü Köprü ve yakın kıyı çevresinin tarihi ve kültürel değeri ile ön planaçıktığı, kent karakteri ve kültürünü yansıttığı belirlenmiştir. İleride yapılacak peyzaj çalışmalarında donatıkalitesinin arttırılması ve etkinlik alanlarının çeşitlenmesi ile konfor ve rekreatif değerlerin artacağı vurgulanmıştır.

Coastal areas are ecotones where land and water ecosystems meet. These unique regions can be described with rich natural and cultural assets, which are indicators of high landscape value. It is important for sustainability to ensure the protection and usage balance on the riversides that are exposed to intensive use. River banks are both ecologically and culturally very important landscape areas. Structural elements are quite abundant on the river banks, which are the areas where ancient civilizations were established. The historical On Gözlü Bridge, located on the Fırat River, is an important identity element for the city of Diyarbakır. In this study, it is aimed to determine the landscape value of the On Gözlü Bridge and the places around its close vicinity. For this purpose, a survey study was conducted with 150 participants from the area visitors. 33 parameters were evaluated under 8 main headings by using the 5 degree Likert attitude scale. The correlation between the obtained quantitative survey data and the parameters was determined. In addition, factor analysis was carried out in order to determine the most effective variables among the parameters. It is concluded that, the study area comes in to prominence with its unique historical and cultural value that reflects the city character and culture. It is recommended that future landscape efforts in the area should focus on improving quality of structural landscape elements and diversify activity types in order to enhance overall landscape value and comfort of the region.