Türk bankacılık sektöründe takipteki kredilerin neden olduğu duran varlıklar sorunu üzerine bir araştırma

Abstract

Bankacılık sektörü tarafından kullandırılan kredilerin temerrüde düşmesi durumunda kredinin teminatını oluşturan varlıklar yasal yollar kullanılarak nakde çevrilmekte ve alacaklı bankanın kredi riski tahsil edilmektedir. İcra makamlarınca düzenlenen ihalede varlığın değerini karşılayacak fiyat teklifinin yapılmaması durumunda söz konusu varlıklar banka tarafından satın alınmaktadır. Bankanın uhdesine geçen bu varlıkların banka tarafından daha sonra satışa çıkarılması ve daha yüksek bir fiyattan satılması amaçlanmaktadır. Bankanın uhdesine geçen varlıklar banka bilançolarında “Satış Amaçlı Elde Tutulan ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Duran Varlıklar” bölümünde takip edilmektedir.Özellikle 2018 yılı 3. çeyreğinde Türkiye’de yaşanan kur şoku ekonomik sistemde istikrarın bozulmasına, döviz kurlarında belirsizliğe ve banka müşterilerinin kredi ödemelerinde sorun yaşamalarına neden olmuştur. Ayrıca aynı süreçte banka bilançolarındaki “Satış Amaçlı Elde Tutulan ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Duran Varlıklar” keskin artış ve azalışlar göstermiş ve son dönemde incelemeye konu bankalara ait satılık gayrimenkul sayısı 2.000’e yaklaşmıştır. Bankaların asıl faaliyet konusundan uzaklaşarak bir nevi emlakçılık faaliyetlerinde bulunmasına neden olan bu konunun araştırılması varlıklarını daha etkin bir biçimde kullanmaları açısından bankacılık sektörü için önem arz etmektedir. Bu araştırmada 2015Q1-2022Q1 dönemleri arasında Türk bankacılık sektöründeki takipteki kredilerin neden olduğu duran varlık sorununun bankalar özelinde incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada 2018 yılı 3. çeyreği baz dönem olarak kabul edilmiş, baz dönem öncesi ve sonrasına ait farklılıklar eşleştirilmiş örneklem t-testi ile analiz edilmiştir. Ayrıca Türk bankacılık sektörü aktifinin %75,37’sini oluşturan ve en yüksek aktif hacmine sahip Ziraat bankası, Vakıfbank, Halk Bankası, İş Bankası, Yapı Kredi Bankası, Garanti bankası ve Akbank verilerinden yararlanılmıştır. Söz konusu bankaların Satış Amaçlı Elde Tutulan ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Duran Varlıklar/Toplam Varlıklar oranları eşleştirilmiş örneklem t-testine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda Yapı ve Kredi Bankası, Ziraat Bankası ve İş Bankası’na ait Satış Amaçlı Elde Tutulan ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Duran Varlıklar/Toplam Varlıklar oranının 2018Q3 dönemi sonrasında önceki döneme göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmaya konu bankalar arasında en büyük farklılaşmanın ve en yüksek Satış Amaçlı Elde Tutulan ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Duran Varlık hacminin Ziraat bankasına ait olduğu tespit edilmiştir.

In the event that the loans extended by the banking sector fall into non-performance, the assets constituting the guarantee of the loan are converted into cash by legal means and the credit risk of the creditor bank is collected. In the event that a price offer is not made to meet the value of the asset in the tender held by the enforcement authorities, the said assets are purchased by the bank. It is aimed that these assets, which have passed into the custody of the bank, will be put up for sale later by the bank and sold at a higher price. Assets held by the bank are followed in the “Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Operations” section in the bank balance sheets. In particular, the exchange rate shock experienced in Turkey in 2018Q3 led to the deterioration of stability in the economic system, increased uncertainty in exchange rates, and bank customers having problems in loan payments. In addition, in the same period, “Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Operations” in the balance sheets of banks showed sharp increases and decreases, and the number of real estates for sale belonging to the banks subject to examination in the last period has approached 2,000. Investigation of this issue, which causes banks to move away from their main field of activity and engage in a kind of real estate activities, is important for the banking sector in terms of using its assets more effectively. In this research, it is aimed to examine the non-current asset problem caused by non-performing loans in the Turkish banking sector between the periods 2015Q1-2022Q1 in terms of banks. In the research, 2018Q3 was accepted as the base period, and the differences before and after the base period were analyzed with the paired sample t-test. In addition, data from Ziraat Bank, Vakıfbank, Halk Bank, İş Bank, Yapı Kredi Bank, Garanti Bank and Akbank, which constitute 75.37% of the Turkish banking sector's assets and have the highest asset volume in the Turkish banking sector, were used. The ratios of Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Operations/Total Assets ratios of these banks were subjected to the paired sample t-test. As a result of the research, it was determined that Yapı Kredi Bank, Ziraat Bank and İşbank’s Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Operations/Total Assets ratios differed significantly after the 2018Q3 period compared to the previous period. In addition, it has been determined that the biggest differentiation among the banks subject to the research and the highest volume of Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Operations belongs to Ziraat Bank.