Mevduat bankalarının kredi ve mevduat faizi gelir/gider dengesine yönelik bir inceleme: 09/2016 – 09/2021

Abstract

Türk bankacılık sektöründe 6’sı katılım bankası, 15’i kalkınma ve yatırım bankası ve 32’si mevduat bankası olmak üzere toplam 53 banka faaliyet göstermektedir. Bu banka türlerinden mevduat ve katılım bankaları mevduat toplamaya yetkili bankaları oluşturmaktadır. Bununla birlikte Türk bankacılık sektöründe toplanan mevduatın %90,28’i ve kullandırılan kredilerin 85,64’ü mevduat bankalarının bünyesinde yer almaktadır. Sahiplik türleri açısından mevduat bankaları kamu sermayeli, yabancı sermayeli ve yerli-özel sermayeli mevduat bankaları olmak üzere 3’e ayrılmaktadır. Bankalar düşük faiz oranları ile mevduat toplamayı ve yüksek faiz oranları ile kredi kullandırmayı amaçlayarak yapılan bu aracılık işleminden kâr elde etmeyi hedeflemektedirler. Temel faaliyet konusu mevduat toplama ve kredi kullandırma olan bankaların kâr-zarar tablolarında toplanan mevduata ödenen faizler ve kullandırılan kredilerden alınan faizler en yüksek hacimli değerleri oluşturmaktadır. Son yıllarda Türk finans sektöründe faiz oranlarında meydana değişiklikler bankacılık sektöründe kredilerden alınan faizler ile mevduata ödenen faizler arasındaki marjın değişmesine neden olmuştur. Bankacılık sektörü tarafından toplanan mevduat ve kullandırılan kredilerin büyük bir bölümü mevduat bankaları bünyesinde yer aldığından dolayı bu çalışmada sahiplik türleri açısından mevduat bankalarının kredilerden alınan faiz gelirleri ile mevduata ödenen faiz giderlerinde meydana gelen değişiklik düzeyi incelenmiştir. Çalışmada BDDK tarafından yayınlanan aylık bankacılık sektörü verilerinde yararlanılmış ve inceleme dönemlerinde meydana gelen değişiklikler sahiplik türlerine göre mevduat bankaları açısından karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda gerek kullandırılan kredilerde gerekse toplanan mevduatlarda kamu sermayeli mevduat bankalarının mevduat bankaları içerisinde en yüksek paya sahip konuma geldiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte kamu sermayeli mevduat bankalarında kredilerden alınan faizlerin artış hızının mevduata ödenen faizlerin artış hızına göre daha düşük seviyede kaldığı göze çarpmaktadır. Ayrıca özellikle son dönemlerde kamu sermayeli mevduat bankalarının mevduata ödenen faiz miktarı/kredilerden alınan faiz miktarı oranının yükseldiği tespit edilmiştir.

A total of 53 banks operate in the Turkish banking sector, of which 6 are participation banks, 15 are development and investment banks, and 32 are deposit banks. Among these types of banks, deposit and participation banks constitute the banks authorized to collect deposits. In addition, 90.28% of the deposits collected in the Turkish banking sector and 85.64 of the loans extended are within the structure of deposit banks. In terms of ownership types, deposit banks are divided into 3 as state-owned, foreign-capital and domestic-private-capital deposit banks. Banks aim to make a profit from this intermediation process, which is made with the aim of collecting deposits with low interest rates and providing loans with high interest rates. The interests paid to the deposits collected in the profit and loss statements of the banks, whose main field of activity is collection of deposit and loan disbursement, and the interests received from the loans extended, constitute the highest volume values. Changes in interest rates in the Turkish finance sector in recent years have led to a change in the margin between the interests received from loans and the interests paid to deposits in the banking sector. In this study because of the most of the deposits collected and loans extended by the banking sector are within the structure of deposit banks, the level of change in interest income from loans and interest expenses paid to deposits of deposit banks in terms of ownership types has been examined. In the study, monthly banking sector data published by the BRSA was used and the changes that occurred during the review periods were analyzed comparatively in terms of deposit banks according to ownership types. As a result of the analysis, it has been determined that both in the loans extended and the deposits collected, the state-owned deposit banks have the highest share among the deposit banks. With this, it is observed that the rate of increase in the interest received from loans in state-owned deposit banks remained at a lower level than the rate of increase in the interest paid to deposits. In addition, it has been determined that the rate of interest paid to deposits/interest amount taken from loans has increased especially in state-owned deposit banks recently.