Kamu sermayeli katılım bankaları birleşmeli mii?

Abstract

Türk bankacılık sektöründe ilk olarak 1985 yılında özel finans kurumları olarak faaliyetlerine başlayan katılım bankaları, 01.11.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5411 sayılı bankacılık kanunu ile katılım bankası olarak faaliyetlerine devam etmiştir. Albaraka Türk, Faisal Finans ve Kuveyt Türk Türkiye’de yabancı sermayeli özel finans kurumları olarak, İhlas Finans, Asya Finans ve Anadolu Finans ise yerli sermayeli özel finans kurumları olarak faaliyet göstermişlerdir. Faisal Finans 2001 yılında ünvanını Family Finans olarak değiştirmiş ve devamında 2005 yılında Anadolu Finans ile birleşerek Türkiye Finans Katılım Bankası olarak faaliyetlerine devam etmiştir. Özel finans kurumlarının katılım bankası olarak faaliyetlerine devam etmesi ile birlikte Türk bankacılık sektöründe Kuveyt Türk, Albaraka Türk, Bank Asya ve Türkiye Finans olmak üzere dört katılım bankası bulunmaktaydı. 2001 yılında İhlas Finans’ın tasfiye etmesi, özel finans kurumlarına karşı güvenin sarsılmasına neden olmuştur. Bunun yanı sıra 2016 yılında Bank Asya’nın faaliyetlerine son verilmesi ile birlikte katılım bankalarının toplam bankacılık sektörü içerisindeki payı toplanan fonlarda %5,6, kullandırılan fonlarda %4,8, toplam aktifte %4,9 seviyelerine gerilemiştir. Bu gelişmelerin ardından 2015 yılında Ziraat Katılım, 2016 yılında Vakıf Katılım ve 2019 yılında Emlak Katılım bankaları kamu sermayesi ile kurulan katılım bankaları olarak faaliyetlerine başlamışlardır. Sektöre kamu sermayeli katılım bankalarının katılması ile birlikte katılım bankalarının sayısı altıya yükselmiş ve 2020 yılı itibariyle katılım bankalarının toplam bankacılık sektörü içerisindeki payı toplanan fonlarda %9,3, kullandırılan fonlarda %6,5 ve toplam aktifte %7,2 seviyesine yükselmiştir. 2021 yılı Haziran ayı itibariyle katılım bankaları 1.280 şubeye ve 17.181 çalışan sayısına ulaşmıştır. 23 Haziran 2021 tarihinde ulusal basında kamu katılım bankalarının birleştirilmesi konusunda görüşmelerin yapıldığına yönelik haberlere yer verilmiştir. Banka birleşmelerinin olumlu yönleri olabileceği gibi olumsuz yönlerinin bulunduğu bir gerçektir. Bu nedenle bu çalışmada Türkiye’de faaliyette bulunan katılım bankalarının mevcut durumu, kamu katılım bankalarının katılım bankacılığı içerisindeki durumu ve katılım bankalarının illere göre şube sayıları analiz edilerek kamu katılım bankalarının birleşmelerinin olumlu ve olumsuz yönleri üzerine önerilerde bulunulmaktadır.

Participation banks, which started their activities as special finance institutions in the Turkish banking sector in 1985, continued their activities as participation banks with the banking law numbered 5411, which entered into force on 01.11.2005. Albaraka Turk, Faisal Finance and Kuveyt Turk operated as private finance institutions with foreign capital, while Ihlas Finance, Asya Finance and Anadolu Finance operated as private finance institutions with domestic capital. Faisal Finance changed its title to Family Finance in 2001 and then merged with Anadolu Finance in 2005 and continued their activities as Turkey Finance Participation Bank. With the private finance institutions continuing their activities as participation banks, there were four participation banks in the Turkish banking sector, namely Kuveyt Turk, Albaraka Turk, Bank Asya and Turkey Finance. The liquidation of Ihlas Finance in 2001 caused a loss of confidence in private financial institutions. In addition, with the termination of Bank Asya's activities in 2016, the share of participation banks in the total banking sector decreased to %5.6 in funds collected, %4.8 in funds extended, %4.9 and in total assets. Following these developments, Ziraat Participation in 2015, Vakıf Participation in 2016 and Emlak Participation in 2019 started their activities as participation banks established with state-owned capital. With the participation of state-owned participation banks in the sector, the number of participation banks increased to six and as of 2020, the share of participation banks in the total banking sector increased to 9.3% in funds collected, 6.5% in funds extended and 7.2% in total assets.

As of June 2021, participation banks reached 1,280 branches and 17,181 employees. On June 23, 2021, there were news in the national press that negotiations were held on the merger of state-owned participation banks. It is a fact that bank mergers have positive aspects as well as negative aspects. For this reason, in this study, the current situation of participation banks operating in Turkey, the situation of state-owned participation banks in participation banking and the number of branches of participation banks according to provinces are analyzed and suggestions are made on the positive and negative aspects of the mergers of state-owned participation banks.